Gizli şeker, halk arasında “prediyabet” olarak da bilinir. Bu, kişide kan şekeri düzeylerinin normalin biraz üzerinde olması ancak henüz tip 2 diyabet teşhisi konmamış olması durumudur.
Bu evre, tedbir alınmadığı takdirde zamanla diyabete dönüşebilir. Tıp literatüründe bu durum bozulmuş glukoz toleransı (IGT) ya da bozulmuş açlık glukozu (IFG) olarak da tanımlanır.
Harvard Tıp Fakültesi'ne göre gizli şeker, tip 2 diyabet hastalarının yaklaşık %70’inde ön evre olarak görülür ve zamanında fark edilirse geri döndürülebilir.
Gizli şeker hastalığına yakalanmadan önce fark etmek için dikkat etmeniz gereken kriterler aşağıdadır:
- Sık susama ve idrara çıkma: Kan şekerindeki dalgalanmalar, vücudun su dengesini bozar.
- Açlık hissine rağmen kilo kaybı: Hücreler yeterince glikoz alamaz, bu da kilo kaybına neden olabilir.
- Yorgunluk ve halsizlik: Kan şekerindeki bozukluklar enerji üretimini olumsuz etkiler.
- Tatlı krizleri: İnsülin dengesizliği ani tatlı yeme isteğine yol açar.
- Unutkanlık ve konsantrasyon eksikliği: Glikoz seviyeleri beyin fonksiyonlarını etkileyebilir.
- Ciltte kuruluk ve kaşıntı: Kan şekerinin yüksek seyretmesi cilt sağlığını da bozar.
İlginizi Çekebilir: Kalpte Sıkıntı Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Gizli şeker testi nasıl yapılır?
Gizli şekeri tespit etmenin en yaygın yolu oral glukoz tolerans testidir (OGTT). Bu test şu şekilde yapılır:
- Kişi açlık kan şekeri için sabah aç karnına kan verir.
- Ardından 75 gram glukoz içeren sıvı içirilir.
- 2 saat sonra tekrar kan şekeri ölçümü yapılır.
Değerler şu şekildedir:
| Test Türü | Normal Değer (mg/dL) | Gizli Şeker Aralığı (mg/dL) | Diyabet (mg/dL) |
|---|---|---|---|
| Açlık Kan Şekeri | 70 – 99 | 100 – 125 | 126 ve üzeri |
| 2 Saatlik OGTT | <140 | 140 – 199 | 200 ve üzeri |
Gizli şekeri teşhis etmek için ayrıca HbA1c testi de kullanılabilir. HbA1c değeri %5.7 – %6.4 arasında olan kişilerde gizli şeker riski bulunur.
Gizli şeker değeri kaç olmalıdır?
Gizli şeker için ideal sınır aralıkları şunlardır:
- Açlık kan şekeri: 100 – 125 mg/dL
- OGTT 2. saat: 140 – 199 mg/dL
- HbA1c: %5.7 – %6.4
Bu değerler üzerinde olanlar diyabet, altında olanlar normal kabul edilir.
Gizli şeker ve insülin farkı nedir?
Gizli şeker; insülin direnci sonucu gelişebilir. Aradaki farklar şöyledir:
| Özellik | Gizli Şeker | İnsülin Direnci |
|---|---|---|
| Durum | Prediyabet evresi | Hücrelerin insüline yanıt vermemesi |
| Tespit | OGTT, HbA1c | HOMA-IR, insülin seviyeleri |
| Belirti | Hafif semptomlarla sinsi ilerleyebilir | Karın yağlanması, yorgunluk, tatlı krizleri |
| Risk | Tip 2 diyabete geçiş | Gizli şekere ve obeziteye zemin hazırlar |
Uzmanlar, bu iki durumun birbiriyle yakından ilişkili olduğunu ve birlikte değerlendirilmeleri gerektiğini belirtiyor.
Sık Sorulan Sorular
Gizli şeker tehlikeli midir?
Evet, oldukça tehlikelidir çünkü belirtiler hafif olduğundan çoğu kişi farkına varmadan bu evreyi geçer ve doğrudan diyabete girer. Gizli şeker; kalp, damar ve sinir sistemine zarar verebilir. Araştırmalar, bu evrede olan bireylerde kalp hastalıkları riskinin %50’ye kadar arttığını göstermektedir.
Gizli şekerin zararları nedir?
Gizli şeker, uzun vadede müdahale edilmezse şu sağlık sorunlarına neden olabilir: Tip 2 diyabet gelişimi, kalp-damar hastalıkları, yüksek tansiyon, görme bozuklukları, böbrek fonksiyon bozuklukları, karaciğer yağlanması, uyku bozuklukları ve depresyon.
Kaynak: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prediabetes/symptoms-causes/syc-20355278
