HIV/AIDS Nedir?
AIDS, HIV virüsünün vücuda girmesi ve ilerlemesiyle gelişen, bağışıklık sisteminin ciddi anlamda zayıfladığı bir hastalık evresidir. HIV virüsü, insan vücudunda CD4+ T hücreleri olarak bilinen bağışıklık hücrelerine saldırır. Bu hücreler, vücudu enfeksiyonlardan ve hastalıklardan koruyan önemli bir savunma hattıdır. CD4 hücrelerinin sayısı yeterince düştüğünde bağışıklık sistemi işlevsiz hale gelir ve HIV enfeksiyonu AIDS evresine geçer. Bu evrede birey, en hafif enfeksiyonlara ve kanser türlerine karşı dahi korumasız kalır.
HIV Nasıl Bulaşır?
HIV, belirli vücut sıvıları aracılığıyla bulaşan bir virüstür. Başlıca bulaşma yolları şunlardır:
Korunmasız Cinsel İlişki: HIV, vajinal, anal ve daha nadir olarak oral yolla korunmasız cinsel temas sırasında bulaşabilir. Cinsel ilişki sırasında mukoz membranlar (genital, anal veya ağız bölgesi) virüsün bulaşması için en elverişli yerlerdir.
Kan Yoluyla: HIV, kan yoluyla bulaşan bir virüstür ve ortak enjektör kullanımı, steril olmayan tıbbi ekipman, enfekte kan transfüzyonları gibi yollarla kişiden kişiye geçebilir. Özellikle uyuşturucu kullanıcıları arasında iğne paylaşımı yoluyla bulaşma oranı yüksektir.
Anneden Bebeğe: Hamilelik, doğum veya emzirme döneminde HIV pozitif bir anneden bebeğe virüs geçebilir. HIV pozitif anneler tedavi almadığında bulaşma riski daha yüksektir; ancak tedavi gören annelerde bu risk %1’den daha azdır.
Organ ve Doku Nakli: HIV pozitif donörlerden yapılan organ ve doku nakilleri de virüsün bulaşmasına yol açabilir; bu nedenle donörlerin HIV testlerinden geçirilmesi zorunludur.
Bulaşmayan Yollar: HIV, tükürük, ter, gözyaşı gibi sıvılarla bulaşmaz. Ayrıca, sosyal temas, öpüşme, el sıkışma, aynı yüzeyleri kullanma ve aynı ortamda bulunma ile HIV bulaşmaz.
HIV/AIDS Belirtileri Nelerdir?
HIV enfeksiyonu farklı evrelerde çeşitli belirtiler gösterir:
Akut Enfeksiyon Evresi (İlk 2-4 Hafta): Virüs bulaştıktan sonra bazı kişilerde grip benzeri belirtiler görülür. Ateş, baş ağrısı, boğaz ağrısı, döküntü, kas ve eklem ağrıları gibi semptomlar yaşanabilir. Bu belirtiler vücudun HIV'e karşı ilk tepkisidir ve birkaç hafta sonra kaybolabilir.
Kronik Enfeksiyon Evresi: Bu evrede virüs sessiz bir şekilde çoğalmaya devam eder, ancak belirgin belirtiler göstermez. Bu dönem yıllarca sürebilir ve kişi HIV pozitif olduğunu fark etmeyebilir. Bağışıklık sistemi zamanla zayıflar ve ilerleyen dönemlerde hastalık AIDS evresine geçebilir.
AIDS Evresi: Bu evrede bağışıklık sistemi işlevsiz hale gelir ve kişi en hafif enfeksiyonlara ve kansere karşı savunmasız kalır. İştahsızlık, kilo kaybı, sık enfeksiyonlar, uzun süreli ateş, geceleri terleme, kalıcı ishal ve ağız yaraları gibi ciddi semptomlar görülür.
HIV/AIDS’in Tedavisi Var mı?
HIV/AIDS'in kesin bir tedavisi yoktur, ancak Antiretroviral Tedavi (ART) ile virüsün çoğalması büyük oranda kontrol altına alınabilir. ART, HIV virüsünün çoğalmasını yavaşlatarak CD4 hücrelerinin korunmasını sağlar. ART tedavisiyle HIV pozitif bireyler uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. ART sayesinde virüs kontrol altında tutulduğunda, HIV pozitif bireylerin bulaştırıcılık oranı da büyük ölçüde azalır.
Tedaviye düzenli devam edilmediği durumlarda HIV’in bağışıklık sistemini zayıflatması hızlanır ve AIDS evresine geçiş daha erken yaşanır. Bu nedenle erken teşhis ve düzenli tedavi HIV/AIDS yönetiminde kritik öneme sahiptir.
HIV/AIDS'ten Korunma Yolları
HIV/AIDS'ten korunmak için alınabilecek bazı önlemler:
Korunmalı Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı, cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesinde önemli bir koruyucudur.
Steril Enjektör Kullanımı: Özellikle uyuşturucu kullanan bireylerin iğne paylaşımından kaçınmaları ve tek kullanımlık enjektör kullanmaları önerilir.
Kan Ürünlerinin Güvenliği: Kan transfüzyonlarında ve organ nakillerinde HIV testlerinden geçmiş güvenilir kan ürünleri kullanılmalıdır.
Anneden Bebeğe Geçişin Önlenmesi: Hamilelik sırasında ART tedavisi alan HIV pozitif annelerde bebeğe geçiş riski %1’in altına düşer. Bu nedenle HIV pozitif annelerin düzenli tedavi almaları önerilir.
Düzenli HIV Testleri: HIV enfeksiyonunun erken teşhisi, virüsün kontrol altına alınmasında büyük önem taşır. Özellikle risk grubundaki bireylerin düzenli olarak HIV testi yaptırmaları önerilir.
Sıkça Sorulan Sorular
AIDS Nedir?
AIDS, HIV virüsünün bağışıklık sistemini zayıflatması sonucu gelişen ve vücudun enfeksiyonlara karşı savunmasız hale geldiği bir hastalık evresidir.
HIV Nasıl Bulaşır?
HIV, korunmasız cinsel temas, kan yoluyla bulaşma ve anneden bebeğe geçiş gibi yollarla bulaşır.
AIDS Tedavi Edilebilir mi?
AIDS’in kesin tedavisi olmamakla birlikte, antiretroviral tedavi (ART) ile HIV kontrol altına alınabilir ve AIDS evresine geçiş engellenebilir.
HIV Pozitif Bireyler Sağlıklı Yaşam Sürebilir mi?
Evet, düzenli tedavi ve kontrollerle HIV pozitif bireyler uzun ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.
HIV/AIDS Bulaşmayan Durumlar Nelerdir?
Tükürük, ter, gözyaşı, sosyal temas ve aynı ortamda bulunmakla HIV bulaşmaz.
