Görmeden Öğrenme Mümkün mü?
Araştırmaya göre bebekler, çevrelerinden duydukları konuşmaları analiz ederek o anda görmedikleri nesnelerle ilgili zihinsel temsiller yani “özet bilgiler” oluşturabiliyor. Bu keşif, erken çocukluk döneminde dil öğreniminin gücünü ve bilişsel gelişimdeki rolünü yeniden vurguluyor.
Gündelik yaşamda yeni bir kelimenin anlamını bazen yalnızca bağlamdan çıkarırız. Peki bu yetenek ne kadar erken gelişir? Daha önemlisi, gözle görülmeyen nesneler ya da olaylar hakkında nasıl zihinsel imgeler oluştururuz?
Bilim insanları, bu sorulara cevap bulmak amacıyla 12 ve 15 aylık toplam 134 bebek üzerinde üç aşamalı bir deney gerçekleştirdi.
Deneyin Aşamaları
- Bilinen Kelimelerle Başlangıç: Bebeklere “elma”, “muz” gibi bildikleri meyvelerin resimleriyle eşleştirilmiş kelimeler gösterildi.
- Yeni Kelime, Görünmeyen Nesne: Daha sonra “kumkuat” gibi yeni bir kelime seslendirildi ancak bu nesne görsel olarak sunulmadı.
- Seçim Aşaması: Ardından bebeklerin karşısına iki yeni nesne (örneğin bir kumkuat ve bir çırpıcı) konuldu ve “kumkuat hangisi?” sorusu yöneltildi.
Sonuç: 15 aylık bebekler, daha önce hiç görmedikleri nesneleri yalnızca dilsel ipuçlarından yola çıkarak doğru şekilde tanımlayabildiler. 12 aylık bebekler ise bu başarıyı gösteremedi.
Kelimeyi Görmeden Tanımak
Araştırmanın kıdemli yazarı Sandra Waxman, bu bulguların geleneksel “kelime haritalama” anlayışına meydan okuduğunu belirtiyor. Genellikle, bir kelimenin öğrenilebilmesi için nesnenin o anda görünür olması gerektiği düşünülür. Ancak bu çalışma gösteriyor ki, bebekler nesne ortada olmasa bile kelimeyi duyduklarında bir anlam çıkarımı yapabiliyorlar.
Waxman, "15 aylık bebekler, kelimenin geçtiği bağlamı kullanarak bir kelimenin anlamına dair ilk zihinsel temsili oluşturabiliyor. Bu temsil, nesneyle daha sonra karşılaştıklarında işe yarayacak kadar güçlü" diyor.
Referans: “Semantic priming supports infants’ ability to learn names of unseen objects” by Elena Luchkina and Sandra Waxman, 23 April 2025, PLOS ONE.
DOI: 10.1371/journal.pone.0321775
Kaynak: https://scitechdaily.com/15-month-old-babies-can-learn-words-for-objects-theyve-never-seen/
