Tıp tarihinde eşi benzeri görülmemiş bir gelişme yaşandı. Johns Hopkins Üniversitesi’nden bilim insanları, bir robotun insan yardımı olmadan ilk kez bir ameliyatı başarıyla tamamladığını açıkladı. Yapay zekâ destekli bu cerrah robot, yalnızca verilen komutlara uymakla kalmadı; karşılaştığı beklenmedik durumlarda da inisiyatif alarak işlem yaptı.
Sadece Uygulayan Değil, Anlayan Bir Robot
Bilim dünyasında yankı uyandıran bu operasyon, cerrahi robotların geleceğini radikal biçimde değiştirebilir. “Cerrahi Robot Transformatör-Hiyerarşisi” (SRT-H) adı verilen sistem, yapay zekâya dayalı bir mimariyle geliştirildi. Temelinde ise OpenAI tarafından geliştirilen dil modeli mimarisi yatıyor.
SRT-H, Johns Hopkins cerrahlarının domuz kadavraları üzerinde gerçekleştirdiği ameliyat videoları ile eğitildi. Bu videolar, cerrahi adımları detaylı altyazılarla açıklayan özel içeriklerdi. Sistem, izlediği bu videolardan öğrendikleriyle safra kesesi alma (kolesistektomi) operasyonunu %100 doğrulukla gerçekleştirmeyi başardı.
Gerçekçi Zorluklara Rağmen Hatasız Çalıştı
17 dakikalık operasyon sırasında robot; dokuları tanıdı, arter ve kanalları ayırdı, cerrahi kesiler yaptı ve klips yerleştirdi. Üstelik bu işlemleri, başlangıç konumunun değiştirilmesi veya doku çevresine kan benzeri boya eklenmesi gibi ekstra zorluklara rağmen başarıyla tamamladı.
Araştırma ekibinin başında yer alan robotik cerrahi uzmanı Prof. Axel Krieger, bu gelişmenin sadece teknolojik değil, kavramsal bir sıçrama olduğunu söyledi:
“Bu ilerleme bizi, cerrahi prosedürleri yalnızca uygulayan değil, anlayan sistemlere taşıyor.”
STAR’dan SRT-H’ye: Robotik Cerrahinin Evrimi
SRT-H’nin başarısı, Krieger’in üç yıl önce geliştirdiği ve belirli senaryolarla sınırlı çalışan STAR adlı robotun ötesine geçiyor. STAR yalnızca önceden belirlenmiş ve etiketlenmiş dokularla çalışabiliyordu. Yeni sistem ise değişken senaryolara uyum sağlayabiliyor, çevresel koşullara tepki verebiliyor.
Gözler Şimdi Tam Otonomiye Çevrildi
Johns Hopkins’te başlayan ve şu anda Stanford Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren araştırmanın başyazarı Ji Woong “Brian” Kim, bu gelişmenin cerrahi otonomi için bir dönüm noktası olduğunu vurguladı:
“Bu çalışma, yapay zekâ modellerinin cerrahi süreçlerde insana benzer kararlar alabilecek güvenilirliğe ulaştığını gösteriyor.”
Araştırmacı ekip, SRT-H’yi farklı cerrahi prosedürlerle eğiterek daha kapsamlı bir otonomiye ulaşmayı hedefliyor. Eğer bu plan başarılı olursa, gelecekte insan müdahalesi olmadan çalışan, tam otonom robot cerrahlar hastanelerde görev alabilir.
Tıpta Yeni Bir Dönemin Eşiğinde Miyiz?
SRT-H’nin gerçekleştirdiği bu ilk otonom operasyon, cerrah robotların geleceği açısından yalnızca teknolojik bir başarı değil, aynı zamanda etik ve hukuki tartışmaları da beraberinde getiriyor. Ancak kesin olan bir şey var: Tıp dünyası artık eskisi gibi olmayacak.
