Bilim insanları, prostat kanseri tedavisinde umut vaat eden bir ilacın kimlerde etkili olacağını belirleyebilen yeni bir yapay zeka testi geliştirdi.
Tedavi Kararlarında Devrim Yaratabilir
Prostat kanseri tedavisinde kullanılan abiraterone adlı ilacın, bazı hastalarda ölüm riskini neredeyse yarı yarıya azalttığı biliniyor. Ancak ilaç yüksek maliyeti ve yan etkileri nedeniyle sadece seçili vakalarda kullanılıyor. İngiltere merkezli araştırmacılar, yeni geliştirdikleri yapay zeka (YZ) tabanlı testin, bu ilacın kimlerde işe yarayacağını önceden belirleyebileceğini ortaya koydu.
Bu gelişme, hem tedavi etkinliğini artırabilir hem de gereksiz ilaç kullanımının önüne geçerek sağlık sisteminde maliyet verimliliği sağlayabilir.
Tümör Görüntülerinden Gizli İpuçları Elde Edildi
Araştırmada, bilim insanları prostat kanseri hastalarından alınan biyopsi görüntülerini YZ ile analiz etti. Böylece, gözle fark edilemeyecek biyobelirteçleri tespit ettiler. Bu test, daha önce yürütülen geniş ölçekli bir klinik çalışmaya katılan 1.000'den fazla hastanın verileri üzerinde denendi.
Sonuçlara göre, biyobelirteç pozitif olan hastalarda abiraterone kullanımı, beş yıl içinde ölüm riskini %17’den %9’a düşürdü. Ancak biyobelirteç negatif hastalarda bu ilacın anlamlı bir etkisi görülmedi.
Yan Etkiler ve Doğru Hastaya Ulaşma Vurgusu
Abiraterone'un yüksek tansiyon, karaciğer sorunları ve diyabet gibi yan etkilere yol açabileceği biliniyor. Bu nedenle araştırmacılar, doğru hastaya doğru tedaviyi sunmanın büyük önem taşıdığına dikkat çekiyor.
Çalışmanın eş lideri olan, İngiltere Kanser Araştırma Enstitüsü'nden Prof. Nick James, “Bu test sayesinde kimin abiraterone'dan fayda göreceğini, kimin ise sadece hormon tedavisi ve radyoterapiyle iyi sonuç alacağını saptayabiliyoruz” dedi.
İngiltere'de Erişim Adaletsizliği Tartışması
Abiraterone, İskoçya ve Galler'de yeni teşhis edilmiş, yüksek riskli prostat kanseri hastalarına ücretsiz sunulurken, İngiltere'de sadece kanseri yayılmış hastalar için Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) kapsamında erişilebiliyor. Araştırmacılar, bu durumun yılda yaklaşık 8.400 hastayı olumsuz etkilediğini belirterek, NHS'nin bu kararı yeniden değerlendirmesi gerektiğini savundu.
Avrupa’da Yaygın Bir Tehdit
Prostat kanseri, Avrupa Birliği genelinde erkeklerde en sık görülen kanser türlerinden biri. Her yıl yaklaşık 336.000 yeni vaka tespit ediliyor. Bu bağlamda, tedaviye yönelik yapılan bu tür yenilikçi çalışmalar büyük bir halk sağlığı etkisi taşıyor.
Ayrıca Yapay Zeka Onkolojide Yeni Bir Dönem Başlatıyor
Yapay zeka, yalnızca doğru tedaviyi doğru hastaya yönlendirmekle kalmıyor; aynı zamanda kanser teşhisi, tedavi planlaması ve ilaç geliştirme süreçlerinde de devrim yaratıyor. Geleneksel yöntemlerin zaman alıcı ve hata payı yüksek doğası, yerini giderek hızlı ve yüksek doğruluk oranına sahip YZ modellerine bırakıyor. Özellikle tümör görüntülerinden biyobelirteçlerin tespiti, erken evre tanı ve kişiselleştirilmiş tedavi protokolleri oluşturulması gibi alanlarda yapay zeka, insan gözünün kaçırabileceği detayları yakalayarak büyük avantaj sağlıyor. Örneğin, bireysel hücre düzeyinde analiz yapabilen yeni nesil algoritmalar sayesinde bir ilacın hangi hücre kopyalarında etkili olacağı öngörülebiliyor. Bu gelişmeler, yalnızca prostat kanseri değil, tüm kanser türlerinde tedavi başarısını artırma ve yan etki riskini azaltma potansiyeline sahip. Yapay zeka, onkolojide artık sadece bir destek aracı değil; geleceğin sağlık sisteminin temel bileşenlerinden biri olarak görülüyor.
