Prof.Dr. Rana ATABAY KUŞÇU - Cenevre
İstanbul Medipol Üniversitesi
Uluslararası ticaretin teorisi de değişiyor.
“Uluslar, göreceli olarak en iyi oldukları malın üretiminde uzmanlaşırlar. Şimdi, göreceli en iyi oldukları değil, en yeşil oldukları alanlara yöneliyorlar. Evet, bu bir mecburiyet.”
Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Başkanı Dr. Ngozi Okonjo-Iweala, Public Forum 2023 açılış panelinde olağanüstü bir vizyona imza attı. Bu yılın teması, iklim değişikliği ve ticaret.
Dr. Ngozi ve açılış panelindeki konuklar somut örneklerle bütün dünyanın birlikte hareket etmesi gerektiğini anlattı. Cenevre’de, 100’ü aşkın ülkeden 3000’den fazla katılımcıya, dünyanın geleceğini yeniden şekillendirecek iklim değişikliği ve buna bağlı olarak ulusal ve uluslararası ticarette yaşanacak değişiklikleri dile getirdiler. Güvenli, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir gelecek için küreselleşme yeniden şekilleniyor; adeta oyun yeniden kuruluyor.
Bütün bunların arasında Dr.Ngozi, girişte söz ettiğimiz açıklamasıyla uluslararası ticaretin yeni vizyonuna parmak bastı. Ticaretin en temel teorilerinden, karşılaştırmalı üstünlükler teorisi, bir ülkenin göreceli olarak en iyi olduğu malı üretmesi ve ihraç etmesi gerektiğini savunur. “Artık, en iyi, en verimli olduğunuz alanda değil, en yeşil olduğunuz alanda üretim yapacaksınız.” dedi Dr. Ngozi. Böylesine radikal bir vizyon, dünyanın ve küresel ticaretin geleceğindeki zorunlu dönüşümün sonucudur. Dijitalleşme, kapsayıcılık, çeşitlilik, tarım ve hatta balıkçılıkta yaşanacak tüm iyileştirmeler ve yenilikler yeni bir ticaret yapısı ortaya koyacak. Dünya baştan kurulmuyor ama ticaret yeniden yapılanıyor. Ticaretin kuralları yeniden yazılıyor.
Uluslararası ticaretin en temel unsurlarından korumacılık, bu anlayışla birlikte farklı yapılanmalara da sahne olacak. Korumacılıktan tarıma, dijital dönüşümden yapay zekaya pek çok alanda dönüşüm gerekçeleri var ve uluslararası iş birliği kaçınılmaz durumda. Bu dönüşüm sürecinde ticaretin, iktisadın temel teorilerinin bile yeniden şekilleniyor olması, “yeşil” sözcüğünün hayatımıza ne kadar güçlü ve ne kadar zorunlu bir giriş yaptığını gösteriyor.
Karşılaştırmalı üstünlükler teorisinin kurucusu David Ricardo, teorisini oluştururken ne iyi ki yeşil hassasiyetleri gözetme zorunluluğu yoktu.
Oysa çocuklarımızın, dünyanın geleceği için biz buna mecburuz.
