PepsiCo ve İsrail: Tartışmalı Ortaklıklar
Çerezza, Amerikan menşeli PepsiCo’nun alt kuruluşu olan Frito-Lay çatısı altında üretim yapan bir markadır. Ancak PepsiCo’nun İsrail merkezli bazı firmalarla olan iş birlikleri, şirketin küresel çapta eleştirilmesine neden olmaktadır.
PepsiCo’nun doğrudan sahip olduğu ya da ortak olduğu İsrail merkezli markalar:
SodaStream: İsrail'in tartışmalı yerleşim bölgelerinde faaliyet gösteren SodaStream, Filistin topraklarında kurduğu fabrikalarla büyük tepki çekti. Bu fabrikalarda çalışan Filistinli işçilerin ayrımcılığa uğradığı ve “köle gibi çalıştırıldıkları” yönündeki açıklamaları, insan hakları savunucuları tarafından sıkça dile getiriliyor.
Sabra: PepsiCo'nun %50’sine sahip olduğu bu humus markasının diğer ortağı, İsrail merkezli Strauss Group. Strauss Group, İsrail askeri birliklerine yiyecek ve lojistik destek sağladığını resmi belgelerde belirtmiştir.
Bu bilgiler ışığında, PepsiCo’nun İsrail'e dolaylı destek sağladığı birçok bağımsız kaynak tarafından belgelenmiş durumda. Bu durum, şirketin markalarını kullanan tüketiciler nezdinde etik bir sorun oluşturuyor.
Çerezza İsrail Malı Mı? Türkiye’de mi Üretiliyor?
Her ne kadar PepsiCo, İsrail ile ticari ilişkiler kurmuş olsa da, Çerezza markası doğrudan İsrail malı değildir. Türkiye pazarında faaliyet gösteren Çerezza, PepsiCo’nun Türkiye iştiraki olan Frito-Lay Gıda San. ve Tic. A.Ş. tarafından üretilmektedir.
Üretim tesisleri:
Kocaeli (Suadiye): 1995’ten bu yana aktif olan tesis, Lay’s, Doritos, Ruffles ve Çerezza gibi birçok ürünün üretimini yapmaktadır.
Mersin (Tarsus): 2007 yılında faaliyete geçmiştir.
Manisa (OSB): 2017'de kurulmuş, modern üretim teknolojileri ile donatılmıştır.
Yani, Çerezza’nın üretim süreci Türkiye’de gerçekleşmekte olup, ürünler yerli tesislerde üretilmektedir. Ancak bu durum, markanın sahiplik yapısının Amerikan menşeli olması ve PepsiCo’nun İsrail bağlantıları nedeniyle sorgulanmasını engellemiyor.
Çerezza’ya Karşı Boykot Çağrıları Artıyor
Özellikle sosyal medya üzerinden yürütülen kampanyalar, “Çerezza almayın, satmayın, önermeyin” gibi sert söylemlerle dikkat çekiyor. Aktivistler ve bazı sivil toplum kuruluşları, PepsiCo ürünlerini satın almanın dolaylı olarak İsrail’in işgal politikalarına destek vermek anlamına geleceğini savunuyor.
Boykot gerekçeleri şunlara dayanıyor:
İsrail işgali altındaki topraklarda kurulan fabrikalar
Filistinli işçilerin kötü koşullarda çalıştırılması
İsrail ordusuna lojistik destek sağlayan markalarla ortaklık
Global ölçekte etik değerlere aykırı üretim ve dağıtım politikaları
Bu nedenle, Çerezza markası da bu eleştirilerden nasibini alarak boykot listelerinde yer almaya başladı. Bazı tüketiciler bu boykotu bireysel tercihlerle desteklerken, bazı STK’lar daha organize kampanyalar yürütüyor.
Çerezza Hakkında Kamuoyunu Yanıltan Bilgiler
Piyasada dolaşan bazı bilgiler, Çerezza’nın İtalya kökenli olduğu yönünde. Ancak bu bilgi, yanlış ya da eksik bir değerlendirmeye dayanıyor. Çerezza’nın marka hakları, üretim lisansı ve operasyonel yönetimi tamamen PepsiCo’ya bağlıdır. Dolayısıyla markanın ABD merkezli bir şirkete ait olduğu açıkça belgelenmiştir.
Çerezza, doğrudan İsrail malı olmamakla birlikte, İsrail’le dolaylı bağlantıları olan bir Amerikan markası olan PepsiCo’ya aittir. Bu nedenle, insan hakları savunucuları ve Filistin destekçileri tarafından boykot listelerine alınmıştır.
