2009 yılında Demir Sabancı tarafından kurulan Gratis, ilk etapta yerli bir kozmetik zinciri olarak öne çıktı. Kişisel bakım, makyaj, anne-bebek ürünleri, parfüm ve daha fazlasını sunan mağaza, Türkiye genelinde hızla yaygınlaştı. Ancak 2017 yılında gerçekleşen bir ortaklık değişimi, markanın yerli kimliğini sorgulatmaya başladı.
Özel sermaye şirketi Actera Group, Gratis’in %55 hissesini satın alarak şirketin çoğunluk kontrolünü ele geçirdi. Bu gelişme, Gratis’in ticari kararlarında yabancı sermaye etkisini artırdı ve "Gratis artık yerli mi?" sorusunu akıllara getirdi.
Neden Boykot Ediliyor?
Gratis’in boykot edilmesinin arkasında yatan en temel neden, mağazalarında satılan ürünlerin bazılarının İsrail menşeli firmalara ya da İsrail destekçisi çok uluslu şirketlere ait olmasıdır. Raflarda bulunan bazı ürünlerin üreticileri, küresel çapta İsrail’le ticari iş birlikleri bulunan firmalar olarak bilinmektedir. Bu durum, özellikle İsrail’in Filistin’e yönelik saldırıları sonrası duyarlılığı artan tüketiciler için ciddi bir sorun teşkil etmektedir.
Öte yandan, Gratis'in %55 oranındaki hissesi 2017 yılında Actera Group adlı özel sermaye fonuna satılmıştır. Her ne kadar bu fon doğrudan İsrail merkezli olmasa da, küresel sermaye yapısı ve yatırım portföyü, dolaylı etkiler açısından dikkat çekmektedir. Tüm bu unsurlar birleştiğinde, Gratis’in yalnızca ürün bazlı değil, aynı zamanda ortaklık yapısı nedeniyle de eleştirildiği görülmektedir.
Gratis Boykot Mu?
Evet, Gratis şu anda birçok kişi ve grup tarafından boykot ediliyor. Sosyal medya platformlarında "Gratis boykot" etiketleriyle yapılan paylaşımlarda, vatandaşlar markayı protesto ediyor ve alternatif yerli markalara yönelme çağrısında bulunuyor. Boykotun temel hedefi, hem şirketin sattığı ürünlerin menşei hem de gösterdiği kurumsal duruşla ilgilidir.
Tüketicilerin beklentisi, Gratis’in bu süreçte şeffaf davranması ve mağazalarında yer alan markalar hakkında kamuoyunu bilgilendirmesidir. Ancak şu ana kadar şirket tarafından bu yönde detaylı bir açıklama yapılmamıştır. Bu sessizlik de boykotu daha da büyütmektedir.
Gratis Kimi Destekliyor?
Doğrudan bir siyasi veya politik destek beyanı olmasa da, Gratis’in içinde bulunduğu ticari ilişki ağı, tüketiciler tarafından sorgulanmaktadır. Özellikle ürün tedarik süreçlerinde İsrail’i destekleyen ya da İsrail ile ticari ilişkisi bulunan firmalarla çalışılması, markanın tarafsız bir duruş sergilemediği yönünde algılanmasına yol açmaktadır.
Gratis kimi destekliyor? sorusunun net bir yanıtı şirketten gelmediği sürece, tüketiciler bu soruya ürünlerin kaynağı ve iş ortaklıkları üzerinden yanıt vermeye devam ediyor. Günümüzde birçok tüketici artık sadece ürünün kalitesine değil, markanın etik değerlerine, politik duruşuna ve sosyal sorumluluklarına da önem veriyor. Bu nedenle Gratis’in tavrı, uzun vadede marka imajını doğrudan etkileyebilir.
Gratis İsrail Malı Mı?
Bu soru oldukça sık soruluyor: Gratis İsrail malı mı? Yanıt: Hayır, Gratis doğrudan İsrail malı değildir. Ancak burada kritik olan nokta; Gratis’in mağazalarında İsrail bağlantılı ürünlerin satılıyor olmasıdır. Özellikle İsrail’i desteklediği bilinen bazı küresel kozmetik ve kişisel bakım markaları, Gratis raflarında yer almaktadır.
Bu ürünlerin bir kısmı doğrudan İsrail'de üretilmiş olmasa da, bağlı oldukları ana şirketlerin İsrail'e yatırım yaptığı ya da orada faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Bu sebeple, tüketiciler doğrudan üretim değil, dolaylı destek üzerinden değerlendirme yapmaktadır.
