1947 yılında İsveç’in Västerås kentinde Erling Persson tarafından kurulan Hennes & Mauritz AB, yani bilinen adıyla H&M, merkezi Stockholm, İsveç olan küresel bir hazır giyim devdir. Yani H&M İsrail malı değildir. Şirketin şu anki yönetimi, kurucunun oğlu Stefan Persson ve CEO Helena Helmersson tarafından yürütülmektedir.
H&M, dünya genelinde 70'ten fazla ülkede faaliyet gösteren, 4000’i aşkın mağazası bulunan ve İspanyol Inditex (Zara'nın sahibi) grubundan sonra dünyanın en büyük ikinci perakende giyim şirketidir. Marka, üretim ağını genellikle Asya'daki ülkeler üzerinden sürdürürken, İsrail’de üretim değil, franchise mağazacılık yöntemiyle faaliyet göstermektedir.
H&M İsrail’i Destekliyor mu? İsrail’de Mağazası Var mı?
H&M, 2010 yılında İsrail’e giriş yaparak, ülkedeki ticari faaliyetlerine başladı. Şirket, İsrail merkezli Match Retail Ltd. ile yaptığı özel bir franchise anlaşmasıyla, Tel Aviv, Kudüs, Hayfa, Petah Tikva, Netanya ve Rehovot gibi şehirlerde mağazalar açmıştır. Bu noktada, H&M’in İsrail’de doğrudan sahibi olduğu mağazalar değil, yerel ortaklıklar yoluyla işletilen franchise mağazaları bulunduğu belirtilmelidir.
Match Retail Ltd., İsrail’de otomotivden perakendeye pek çok sektörde faaliyet gösteren Horesh ailesi tarafından yönetilmektedir. Aynı aile, ülkede Toyota ve Lexus markalarının da dağıtıcısıdır. H&M’in bu şirketle ortaklığı, markanın İsrail ekonomisine dolaylı da olsa katkı sunduğu şeklinde yorumlanmaktadır.
Neden H&M Boykot Ediliyor?
H&M, İsrail’de mağaza açarak, işgal altındaki Filistin topraklarında süregelen insan hakları ihlallerine dolaylı destek verdiği gerekçesiyle boykot kampanyalarının hedefi haline gelmiştir. Özellikle 2009 yılında Gazze’ye yönelik saldırılar ve ardından yaşanan uluslararası hukuk ihlalleri, birçok markanın İsrail ile olan ilişkilerini sorgulanır hale getirmiştir.
H&M’in 2010’da İsrail’e yatırım yapma kararı, tam da bu çatışmaların ardından geldiği için, markanın politik tarafsızlığı sorgulanmış ve pek çok insan hakları örgütü tarafından eleştirilmiştir.
Filistin’in Boykot Çağrısı: H&M de Listede
Temmuz 2005’te, 170’ten fazla Filistinli sivil toplum kuruluşu tarafından başlatılan Boykot, Yatırımların Geri Çekilmesi ve Yaptırımlar (BDS) kampanyası, İsrail’in Filistin topraklarındaki işgaline ekonomik baskı yoluyla karşı durmayı hedeflemektedir. Kampanya kapsamında, işgale doğrudan veya dolaylı katkı sağlayan tüm markaların boykot edilmesi çağrısı yapılmıştır. H&M de bu listeye açıkça dahil edilmiştir.
Kampanya, özellikle H&M gibi dünya çapında güçlü marka imajına sahip şirketlerin, ticari kazanç uğruna etik değerlerden ödün vermemesi gerektiğini savunmaktadır. H&M’in İsrail’deki faaliyetleri, bu nedenle yalnızca ekonomik değil, politik ve ahlaki açıdan da sorgulanmaktadır.
Sosyal Medyada H&M Boykotu Genişliyor
Son dönemlerde yaşanan Gazze saldırıları ve Filistinli sivillere yönelik ihlaller, sosyal medyada H&M’e yönelik boykot çağrılarını yeniden alevlendirmiştir. Birçok aktivist ve kullanıcı, H&M’in İsrail’de faaliyet göstermesini eleştirerek:
“H&M alışverişi durdurulsun”
“H&M İsrail’e destek veriyor”
“Filistin için boykot”
gibi etiketler ile boykot kampanyalarına destek vermektedir. Bazı kullanıcılar ise H&M’den resmi bir açıklama ve geri çekilme kararı beklemektedir.
H&M Tarafından Açıklama Geldi mi?
Şu ana kadar H&M yönetiminden, İsrail’deki mağazalarıyla ilgili resmi bir geri çekilme açıklaması yapılmamıştır. Şirket, genellikle bu tarz siyasi içerikli konular hakkında nötr bir duruş sergilemeyi tercih etmektedir. Ancak kamuoyu baskısı artarsa, H&M’in gelecekte bu konuda bir tavır belirlemesi muhtemeldir.
H&M Boykot Edilmeli mi?
H&M İsrail malı değildir, bir İsveç markasıdır.
Ancak İsrail’de aktif olarak faaliyet göstermektedir, bu da dolaylı ekonomik destek anlamına gelmektedir.
Uluslararası hukuk bağlamında, işgal altındaki bölgelerde ticaret yapan şirketler eleştiri almaktadır.
Filistinli örgütlerin başlattığı boykot çağrıları kapsamında H&M de hedef alınmaktadır.
