50 Yıllık Uzay Aracının Dünyaya Düşmesi An Meselesi! Ülkemiz Risk Altında Mı, İstatistiksel Veriler Ne diyor?

1972 yılında Sovyetler Birliği tarafından Venüs’e gönderilmek üzere fırlatılan Kosmos-482 adlı uzay aracının, 53 yıl sonra kontrolsüz bir şekilde Dünya atmosferine girmesi bekleniyor. İlk olarak 31 Mart 1972’de başlatılan bu görev, teknik bir aksaklık nedeniyle hedefine ulaşamamış, aracın parçaları Dünya yörüngesinde mahsur kalmıştı. Bugün, bu tarihi görevden geriye kalan iniş kapsülünün, 10 Mayıs 2025 civarında atmosferde yanarak yeryüzüne düşmesi bekleniyor.

Sovyetler’in Venera programının Parçasıydı

Kosmos-482, aslında Sovyetler’in başarılı Venera programının bir parçasıydı ve Venera 8 ile neredeyse aynı tasarıma sahipti. Ancak fırlatma sırasında yaşanan bir sorun nedeniyle yeterli itme kuvvetine ulaşamayan uzay aracı, Venüs'e gidemedi ve Dünya çevresinde eliptik bir yörüngede hapsoldu.

İniş kapsülünün, Venüs'ün yoğun atmosferi ve yüksek basınç koşullarına dayanacak şekilde özel olarak geliştirildiği biliniyor. Bu dayanıklılık, kapsülün Dünya atmosferine girişi sırasında da büyük ölçüde sağlam kalabileceği anlamına geliyor. Yaklaşık 1 metre çapında ve 495 kilogram ağırlığında olan bu kapsülün, tamamen parçalanmadan yeryüzüne ulaşabileceği öngörülüyor.

nereye düşeceği şimdilik belirsiz

Uzmanlar, kapsülün tam olarak nereye düşeceğini şimdilik tahmin edemiyor. Mevcut veriler, kapsülün 52 derece kuzey ile 52 derece güney enlemleri arasındaki geniş bir coğrafyaya düşebileceğini gösteriyor. Bu bölge, Türkiye dahil Avrupa’nın çoğunu, Afrika, Asya’nın büyük kısmı, Amerika kıtası ve Avustralya gibi geniş alanları kapsıyor. Ancak, Dünya'nın büyük oranda okyanuslarla kaplı olması, parçanın denize düşme ihtimalini güçlendiriyor.

bu tür olaylar sıklıkla yaşanıyor

ABD merkezli Aerospace Corporation’a göre, uzay enkazının insanlara zarar verme riski oldukça düşük — yaklaşık 25 binde bir. Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nden Dr. Jonathan McDowell, kapsülün büyük olasılıkla ısı kalkanı sayesinde yere kadar ulaşabileceğini ifade ediyor. Ancak “Başınıza düşmesini istemezsiniz” sözleriyle hafif de olsa bir uyarıda bulunmayı ihmal etmiyor.

Avrupa Uzay Ajansı uzmanları da benzer şekilde, bu tür olayların sıklıkla yaşandığını, ancak genellikle zararsız bir şekilde sona erdiğini belirtiyor. ESA yetkilisi Stijn Lemmens, "Bu parçanın size çarpma olasılığı, piyango kazanma şansınızdan çok daha düşük" diyerek paniğe gerek olmadığını vurguladı.

parçalara dokunmak hayati risk demek

Uzay çöpüyle ilgili diğer bir önemli uyarı ise, eğer kapsül bir kara parçasına düşerse ona dokunulmaması gerektiği yönünde. Uzmanlar, bu tür eski uzay araçlarında zehirli maddeler veya radyoaktif kalıntılar bulunabileceğine dikkat çekiyor.

Ayrıca, 1967 tarihli Uzay Antlaşması gereği, düşen parçalar hâlâ fırlatmayı gerçekleştiren ülkenin — bu durumda Rusya’nın — mülkiyetinde kabul ediliyor. Bu nedenle düşen parçanın yeri tespit edilirse, Rusya’nın yasal olarak sahiplenme hakkı bulunuyor.

Kosmos-482 özel takip altında

Bu olay, dünya yörüngesindeki kontrolsüz nesnelerin sayısının ne kadar tehlikeli bir seviyeye ulaştığını da ortaya koyuyor. Avrupa Uzay Ajansı’na göre, uzayda 10 cm’den büyük yaklaşık 50 bin parça ve 1 cm üzeri bir milyondan fazla uzay enkazı bulunuyor. Kosmos-482, bu çöplerin yalnızca biri ama sahip olduğu yapı nedeniyle özel takip altında tutuluyor.

kontrollü düşüş mekanizmaları kritik

Uzmanlar, bu tür olayların gelecekte önlenebilmesi için uzay araçlarının kontrollü düşüş mekanizmalarıyla donatılması gerektiğini vurguluyor. Bu sayede, düşüş konumu daha net tahmin edilebilir ve yerleşim bölgeleri üzerindeki riskler minimuma indirilebilir. Ayrıca, uzay çöplerinin çevresel etkilerinin azaltılması açısından da bu tür planlamaların hayati önemde olduğu belirtiliyor.

istatistiksel açıdan nereye düşebilir