ABD merkezli medya kuruluşlarında yer alan son iddialar, Washington kulislerini karıştırdı. Eski Başkan Donald Trump’ın ekibi tarafından hazırlandığı öne sürülen yeni barış planının, Türkiye’nin 2022 yılında İstanbul'da yürüttüğü Rusya-Ukrayna müzakerelerinde hazırladığı metinle neredeyse birebir örtüştüğü iddia edildi. Savaş Araştırmaları Enstitüsü (ISW) tarafından yayınlanan analiz, söz konusu planın Ukrayna’yı ciddi tavizlere zorlayacağını ve Rusya’ya stratejik kazanımlar sağlayacağını savunuyor.
ISW: Plan, Moskova’nın Talepleriyle “Temelde Aynı”
ISW’nin yayımladığı rapora göre, ABD ile Rusya arasında hazırlandığı ileri sürülen 28 maddelik barış planı, 2022’de Türkiye arabuluculuğunda İstanbul’da yürütülen görüşmelerde Rusya’nın sunduğu şartlarla neredeyse tamamen örtüşüyor. Raporda, planın Ukrayna’nın doğu ve güney cephelerinden geri çekilmesini, Rusya’nın ise bu adımlara karşılık olarak herhangi bir ciddi taviz vermemesini içerdiği ifade ediliyor.
Donetsk’ten Çekilme: Ukrayna Savunma Hattı Çökebilir
Barış planının en dikkat çekici maddelerinden biri, Ukrayna’nın Donetsk Oblastı’nın tamamından çekilmesini öngörmesi. ISW, bu adımın Rusya için büyük bir stratejik kazanç anlamına geleceğini, bölgedeki Ukrayna savunma altyapısının çökmesine yol açabileceğini belirtiyor. Donetsk, 2014’ten bu yana Kremlin’in ele geçirmeye çalıştığı ve Ukrayna ordusunun en güçlü pozisyonlarını barındıran kritik bir cephe hattı olarak öne çıkıyor.
Güney Cephenin “Dondurulması” Moskova’ya Zaman Kazandıracak
Plan, Ukrayna’nın güney cephesindeki çatışma hatlarını dondurmasını da içeriyor. ISW’ye göre bu durum, Rusya’ya yeniden yapılanma ve askerî güçlerini toparlama fırsatı verecek. Raporda, “Donetsk’in devri ve güneyin dondurulması, Rusya’ya çoklu cephelerde yeni saldırı operasyonları için elverişli zemin sunar” değerlendirmesi yer aldı.
Türkiye’nin Rolü: İstanbul Süreci Tekrar Masada mı?
Raporun en çarpıcı bölümlerinden biri ise Türkiye bağlantısı. ISW, Trump’ın sunduğu planın, 2022’de Türkiye’nin İstanbul’da yürüttüğü barış görüşmelerinde Rusya’nın önerdiği taslakla aynı çizgide olduğunu belirtiyor. Bu durum, o dönem sonuçsuz kalan diplomatik sürecin bugün dolaylı biçimde yeniden gündeme geldiğine işaret ediyor.
28 Maddelik Plan: Ukrayna İçin Ağır Tavizler
AFP tarafından elde edilen ve sızdırılan barış planı taslağına göre, Ukrayna sadece toprak kaybetmekle kalmıyor, aynı zamanda siyasi ve askerî açıdan da ciddi kısıtlamalara maruz kalıyor. Plan şu başlıkları içeriyor:
- Donbas ve Kırım’ın fiilen Rus olarak tanınması
- Kherson ve Zaporizhzhia’nın “donmuş hat” statüsüne alınması
- Ukrayna’nın 100 gün içinde seçim yapması
- Anayasadan NATO hedefinin çıkarılması
- Ukrayna ordusunun küçültülmesi (600 bin personele düşürülmesi)
- Batılı barış gücüne yer verilmemesi
- Rusya’nın G8’e dönüşü ve yaptırımlarda esneklik sağlanması
Planın güvenlik garantileri ise muğlak bırakılmış durumda. NATO yerine sadece bazı Avrupa savaş uçaklarının Polonya’da konuşlandırılması gibi sınırlı önlemler öneriliyor.
Beyaz Saray’dan Savunma: “Her İki Taraf İçin de Uygun”
Beyaz Saray, taslağın hem Rusya hem de Ukrayna için “uygulanabilir bir çözüm” sunduğunu savundu. Ancak planın Moskova’nın öncelikleri doğrultusunda şekillendiği ve Kiev’in uzun süredir karşı çıktığı şartları içerdiği gerçeği, ABD’nin Ukrayna üzerindeki baskısına yönelik eleştirileri artırıyor. Washington, taslağın Moskova tarafından yazıldığı iddialarını ise reddediyor.
Analiz: Ukrayna İçin “Teslimiyet” Anlamına mı Geliyor?
ISW, planı açık bir dille “Ukrayna’nın tam teslimiyetine açılan bir kapı” olarak nitelendiriyor. Raporda, “Plan, Ukrayna’yı gelecekteki Rus saldırganlığına karşı savunmasız bırakıyor ve karşılığında somut hiçbir güvence sunmuyor” ifadesi yer alıyor. Bu yaklaşım, Batı ittifakının bir parçası olmayı hedefleyen Ukrayna’nın stratejik yönelimine ciddi bir darbe niteliğinde.
