“Çok Boyutlu Ortaklık Modeli”
Milli İstihbarat Akademisi (MİA), Türkiye’nin Afrika boyutlu dış politika vizyonunu mercek altına alan “Türkiye-Somali İlişkileri: Çok Boyutlu Bir Ortaklık Modeli” başlıklı kapsamlı analiz raporunu yayımladı. 111 sayfalık rapor, son 15 yılda Somali ile kurulan stratejik ortaklık ağının insani yardımdan enerji iş birliğine, askeri eğitimden diplomatik arabuluculuğa kadar genişleyen çok katmanlı yapısını ortaya koyuyor.
2011 Mogadişu ziyareti dönüm noktası
Raporda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2011’de Mogadişu’ya yaptığı tarihi ziyaret, iki ülke ilişkilerinde bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Bu tarihten itibaren ilişkiler sadece insani yardım boyutunda kalmayıp, güvenlik, enerji, ekonomi ve altyapı gibi stratejik alanlara yayılarak derinleşti.
Kalıcı kurumsal varlık: Sahada ve masada Türkiye
MİA’nın analizine göre Türkiye, Somali’de kriz dönemlerinde geçici müdahalelerde bulunan bir aktör değil; kalıcı ve kurumsallaşmış bir stratejik ortak olarak sahada. Özellikle askeri eğitim, sağlık altyapısı ve enerji yatırımları Türkiye’yi Somali’de “etki gücü yüksek” bir bölgesel oyuncu haline getiriyor.
Askeri iş birliği ve güvenlik desteği
Somali ordusunun yeniden yapılandırılmasında TÜRKSOM Askerî Eğitim Üssü kritik rol oynuyor.
Türkiye, binlerce Somali askerine eğitim, donanım desteği ve askeri danışmanlık sağlayarak yerel güvenlik kapasitesinin artırılmasına katkı sunuyor.
Bu iş birliği, Somali’nin egemenlik alanını koruma kabiliyetini güçlendiriyor.
Türkiye’nin enerji stratejisi Afrika’da devreye girdi
2024’te imzalanan Çerçeve Anlaşma ile Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), Somali açıklarında üç ayrı blokta petrol ve doğalgaz arama çalışmalarına başladı. Bu adım, Türkiye’nin Afrika enerji denkleminde oyun kurucu aktör olma yönündeki iradesini ortaya koyuyor.
Güneş-dizel hibrit sistemine dayalı mikro enerji şebekeleri ile Somali’nin enerji arz güvenliği destekleniyor.
Mavi ekonomi kapsamında Türk balıkçı teknelerine Somali kara sularında yasal avlanma hakkı tanınmasıyla, deniz yetki alanlarında stratejik ortaklık geliştiriliyor.
Kalkınma yatırımlarında Türk imzası
Rapora göre Türkiye, Somali’de yalnızca güvenlik değil, kalkınma alanında da en görünür aktör:
- Recep Tayyip Erdoğan Eğitim ve Araştırma Hastanesi
- Aden Abdulle Uluslararası Havalimanı
- Somali Parlamentosu binası
Bu projeler, Türkiye'nin Somali’deki insan odaklı dış politika yaklaşımını somutlaştırıyor. TİKA, AFAD, Kızılay, YTB ve Maarif Vakfı gibi kurumların eşgüdümlü çalışmaları ise Somali toplumuna çok boyutlu destek sağlıyor.
Doğu Afrika’da barış diplomasisi: Ankara Süreci
Raporda, Etiyopya ile Somaliland arasında 1 Ocak 2024’te imzalanan Mutabakat Muhtırası sonrası oluşan krizden sonra devreye giren “Ankara Süreci”, Türkiye’nin diplomatik etkisinin altını çiziyor.
Türkiye’nin arabulucu rolüyle başlayan süreçte çatışma riski önlendi, diyalog kanalları açık tutuldu.
Bu gelişme, Türkiye’nin sadece askerî ve ekonomik değil, diplomatik güvenilirlik bakımından da bölgesel referans hâline geldiğini ortaya koydu.
Milli İstihbarat Akademisi’nin yayımladığı rapor, Türkiye’nin Somali ile yürüttüğü modelin klasik yardım ilişkilerinin çok ötesinde, kapsamlı ve sürdürülebilir bir stratejik ortaklığa dönüştüğünü belgeliyor. Türkiye’nin Afrika açılımı, Somali özelinde hem enerji güvenliği hem de bölgesel istikrar hedefleri açısından kritik bir zemin oluşturuyor.
