Captagon, son yıllarda Orta Doğu’nun ve özellikle Suriye’nin en büyük uyuşturucu ticaretlerinden biri haline gelmiş bir maddedir. Peki, captagon nedir, ne işe yarar ve nasıl bu kadar tehlikeli bir hale gelmiştir? Suriye’de milyarlarca dolarlık captagon kaçakçılığı, Esed rejiminin ekonomisini nasıl etkiliyor? İşte tüm bu soruların yanıtlarıyla Suriye’deki captagon ticaretinin arka planına dair detaylar...
Captagon Nedir ve Ne İşe Yarar?
Captagon, aslında, 1960'larda Almanya’da narkolepsi (uyku hastalığı), depresyon ve dikkat eksikliği tedavisi için üretilmiş bir ilaçtır. Ancak, 1986 yılında çoğu ülke tarafından yasaklanan bu ilaç, zamanla yasa dışı kullanım için üretilmeye başlanmıştır. Uyuşturucu olarak kullanımı, özellikle Orta Doğu’da son derece yaygındır. Captagon, içinde amfetamin barındıran bir uyarıcıdır ve kullanıcıda aşırı enerji, uyanıklık ve yüksek iştah gibi etkiler yapar. Suriye’de ise, Esed rejimi zamanla bu maddeyi bir gelir kaynağına dönüştürmüştür.
Captagon Suriye’de Nasıl Yaygınlaştı?
Suriye’deki Baas rejimi özellikle 1990’ların başında bu yasa dışı ticareti büyük ölçüde yaygınlaştırmıştır. Rejimin, Lübnan’daki Bekaa Vadisi’nde bulduğu uyuşturucu üretim merkezlerinden faydalanarak, captagon üretimini artırdığı belirtilmektedir. 2011 yılında başlayan iç savaş ve sonrasındaki siyasi çalkantılar, Esed rejimini mali olarak zor bir duruma sokmuş, bu da onları yasa dışı faaliyetlere itmiştir. Captagon ticareti, Esed rejimi için başlıca gelir kaynaklarından biri haline gelmiştir.
Bu süreçte Esed rejimi, ülkedeki ekonomik zorlukları aşabilmek için captagon üretimini ve kaçakçılığını ciddi şekilde artırmıştır. Esed’in aile üyeleri ve yakın çevresi de bu yasa dışı ticaretin içinde yer almış, Suriye’yi bir "narko devlet" haline getirmiştir.
Captagon Kaçakçılığının Milyar Dolarlar Hedeflediği Pazar
Son yıllarda yapılan araştırmalara göre, dünya çapında captagon ticareti yıllık 5,7 milyar dolar değerinde bir pazar yaratmıştır. Suriye’de captagon ticareti, özellikle komşu Arap ülkeleriyle bağlantılıdır. Washington merkezli New Lines Institute, Suriye’nin bu alandaki küresel pazarın %80'ini kontrol ettiğini belirtmiştir. Bu, Suriye ekonomisi için çok büyük bir maddi kaynak yaratmış ve dünya çapında ciddi etkiler yaratmıştır.
Suriye’nin gayrisafi yurt içi hasılasının yaklaşık dörtte biri kadar bir yıllık gelir, captagon ticaretinden elde edilmektedir. 2020-2022 yılları arasında, Suriye’nin bu yasa dışı ticaretten yıllık ortalama 2,4 milyar dolar kazandığı hesaplanmıştır.
ABD’nin Captagon’a Karşı Yaptırımları
ABD hükümeti, captagon üretimiyle ilişkilendirilen Esed rejimi üyelerine yönelik yaptırımlar uygulamaktadır. Özellikle, Esed’in kuzenleri ve yakın iş insanları, bu ticaretin başında yer almaktadır. Samir Kamal Esed, Esed rejiminin kontrolündeki Lazkiye bölgesindeki önemli captagon üretim tesislerini yönetiyor. Wassim Badi Esed, bölgesel uyuşturucu kaçakçılığı ağlarında etkin bir figür olarak dikkat çekiyor.
ABD Hazine Bakanlığı, captagon üretiminde rol oynayan kişilere yönelik yaptırımlar uygulamış ve Esed rejiminin bu faaliyetlerden ciddi kazançlar sağladığını vurgulamıştır. Ayrıca, Mahir Esed’in yakın çevresindeki önemli bir iş insanı olan Khalid Qaddour, captagon üretiminde önemli bir isim olarak anılmaktadır.
Suriye ve Arap Dünyasındaki Etkiler
Captagon kaçakçılığı, sadece Suriye’yi değil, komşu Arap ülkelerini de derinden etkilemiştir. Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre, Suriye ve Lübnan üzerinden yapılan sevkiyatlar, Körfez Arap ülkeleri gibi zengin bölgelere ulaşıyor. Suriye, Lübnan, Ürdün, Suudi Arabistan gibi ülkeler, captagon kaçakçılığının en fazla görüldüğü yerlerdir.
Özellikle Suudi Arabistan, Riyad gibi büyük şehirlerde captagon haplarının oldukça yüksek fiyatlarla satılabildiği bir pazar haline gelmiştir. Bu pazarın boyutu o kadar büyüktür ki, Birleşmiş Milletler, Orta Doğu’nun en büyük uyuşturucu sevkiyatlarının Suriye ve Lübnan’dan yapıldığını rapor etmiştir.
Captagon Kaçakçılığının Sosyal Sorunları
Captagon ticaretinin etkileri sadece ekonomik değildir, aynı zamanda sosyal ve kültürel sorunlara da yol açmaktadır. Arap ülkeleri başta olmak üzere, Suriye’nin komşuları captagon kaçakçılığına karşı ciddi mücadeleler yürütmektedir. Ancak, Esed rejimi tarafından sürdürülen bu ticaretin bitirilmesi oldukça zor görünmektedir.
Suriye’den üretilen captagon, Orta Doğu’da, özellikle Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar gibi ülkelerde ciddi bir sosyal sorun haline gelmiştir. Genç nüfus üzerinde bağımlılık yapan bu uyuşturucu, büyük bir toplumsal zarar oluşturmaktadır.
