ABD'den Süveyş Kanalı Üzerine Tartışmalı Talep
ABD Başkanı Donald Trump, Truth Social platformunda yaptığı açıklamada, ABD'nin Panama ve Süveyş kanallarından ücretsiz geçiş hakkı talep ettiğini duyurdu. Trump, ABD’nin bu kanalların varlığındaki rolünü vurgulayarak, "ABD olmadan bu kanallar olmazdı" iddiasında bulundu. Dışişleri Bakanı Marco Rubio'ya bu konuda derhal girişimde bulunma talimatı verdiğini de belirtti.
Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ise Trump’ın paylaşımına destek vererek, "ABD, koruduğu bir kanaldan geçmek için ödeme yapmamalı" ifadelerini kullandı.
Mısır'dan Stratejik Yanıt: "Süveyş Kanalı Umut ve Bağlantı Noktasıdır"
ABD'nin açıklamaları sonrasında Mısır Başbakanı Mustafa Medbuli, Süveyş Kanalı Ekonomik Bölgesi Başkanı Velid Cemaleddin ile kritik bir görüşme gerçekleştirdi. Medbuli, herhangi bir ülkeye ayrıcalık tanınmadan, Süveyş Kanalı'nın doğu ile batıyı birbirine bağlayan bir yatırım ve lojistik merkezi olduğunu vurguladı. Mısır kamuoyunda ise "Süveyş Kanalı kırmızı çizgi" etiketiyle güçlü bir direniş mesajı verildi.
Uluslararası Hukuk Uzmanları: "Kanal Mısır’ın Egemenlik Sembolüdür"
Uluslararası Hukuk Profesörü Eymen Selame, Trump’ın taleplerini "uluslararası hukukun açık ihlali" olarak nitelendirdi. Süveyş Kanalı'nın, Mısır yasalarına ve 1888 tarihli İstanbul Sözleşmesi'ne tabi olduğunu vurgulayan Selame, herhangi bir ülkeye geçiş muafiyeti sağlanmasının söz konusu olmadığını kaydetti.
Mısırlı Siyasiler: "ABD'nin Baskı Politikaları Kabul Edilemez"
Mısır Parlamentosu Milletvekili Mustafa Bekri, Trump'ın iddialarını tarihi gerçeklerle çürüterek, "Süveyş Kanalı, ABD var olmadan önce Mısır halkı tarafından kazıldı" dedi. ABD'nin güç politikalarına karşı net bir duruş sergileyen Bekri, Mısır'ın bağımsız ve egemen bir devlet olduğunu vurguladı.
Gazeteci Lemis el-Hadidi de Trump'ın açıklamalarının tarihi ve hukuki gerçeklerden uzak olduğunu belirterek, "Süveyş Kanalı, ABD'nin katkısı olmadan inşa edilmiştir. Trump, Süveyş ile Panama arasındaki farkı dahi bilmiyor" değerlendirmesinde bulundu.
Mısır Basını: "Egemenlikten Taviz Yok"
Yönetime yakın gazeteci Ahmed Musa, Trump’ın ifadelerini "tehlikeli, gerçek dışı ve kaba" olarak nitelendirdi. Musa, Süveyş Kanalı'nın tüm Mısırlılar için bir milli onur meselesi olduğunu ve kimsenin bu çizgiyi aşamayacağını vurguladı.
Siyaset Bilimi Uzmanı Dr. Alaaddin Hilal ise Trump’ın taleplerinin, 1888 İstanbul Sözleşmesi'ne aykırı olduğunu belirterek, "Bu açıklamalar uluslararası düzeni tehdit eden bir sorumsuzluk örneğidir" dedi.
Mısır'daki Siyasi Partilerden Birlik Mesajı
Vefd Partisi Genel Başkanı Abdussened Yemama, kanalın tamamen Mısır'ın ulusal egemenliği altında olduğunu vurgularken, El-Vai Partisi de yaptığı açıklamada, "Trump’ın açıklamalarını şiddetle reddediyoruz. Hiçbir baskı ya da şantaj Mısır'ın egemenlik haklarını zedeleyemez." ifadelerine yer verdi.
Küresel Ticaretin Kalbi: Süveyş Kanalı
Süveyş Kanalı, dünya ticaretinin yaklaşık %10'unu taşıyan stratejik bir geçiş noktasıdır. ABD'nin kanalın inşasında herhangi bir katkısı bulunmazken, Panama Kanalı ABD tarafından inşa edilmiş ve 1999 yılında Panama'ya devredilmiştir.
Özellikle Yemen'deki gelişmeler sonrası Süveyş Kanalı gelirlerinde ciddi bir düşüş yaşanmış; Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, 2025 Mart ayında yaptığı açıklamada, aylık yaklaşık 800 milyon dolarlık gelir kaybı yaşandığını belirtmişti.
Değerlendirme: Mısır Egemenliğinden Taviz Vermiyor
Trump'ın uluslararası hukuku hiçe sayan talebi, Mısır tarafından kararlı bir dille reddedildi. Mısır, ulusal egemenliğini ve Süveyş Kanalı üzerindeki tam yetkisini koruma iradesini net bir şekilde ortaya koyarak, küresel kamuoyuna egemenlik haklarına yönelik hiçbir dayatmayı kabul etmeyeceği mesajını güçlü şekilde verdi.
