Lahey’de yapılacak NATO Zirvesi, savunma harcamalarında tartışmalı "yüzde 5" hedefiyle kritik bir dönüm noktasına sahne olacak. ABD-İran gerilimi ve İspanya’nın sert itirazları, zirvenin tansiyonunu yükseltti.
NATO üyesi 32 ülkenin lideri, 24-25 Haziran tarihlerinde Hollanda'nın Lahey kentinde düzenlenecek 2025 NATO Zirvesi'nde bir araya gelecek. Zirvenin ana gündeminde, üye ülkelerin savunma harcamalarını gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) en az yüzde 5’ine çıkarmayı öngören yeni hedef yer alıyor.
Bu iddialı hedef, özellikle ekonomik zorluklarla boğuşan Avrupa ülkelerinde endişeyle karşılanırken, İspanya’dan gelen açık itirazlar NATO içinde bölünmeye yol açtı. ABD’nin İran’a yönelik son saldırıları ise zirvenin atmosferini daha da gergin hale getirdi.
Yeni Formül, Yeni Kriz
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin önerdiği plana göre, belirlenen yüzde 5’lik harcamanın en az 3,5 puanı doğrudan askeri yeteneklere, kalan 1,5 puanı ise savunma yatırımları ve Ukrayna’ya yönelik yardımlara ayrılacak. Bu hedefin ilk etapta 2030 yılına kadar, daha sonra ise 2032’ye uzatılması gündemde.
Ancak Rutte’nin formülü tüm üyeleri tatmin etmiş değil. Özellikle savunma harcamaları GSYİH’nin yalnızca %1,3’üne denk gelen İspanya, yeni hedefin dışına çıkarılmayı talep ediyor.
İspanya Sert Tepkili
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Rutte’ye gönderdiği resmi mektupta, yüzde 5’lik hedefin ülkesinin ekonomik vizyonuyla çeliştiğini belirtti. Harcama artışlarının kamu borcunu ve enflasyonu körükleyerek ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyeceğini vurgulayan Sanchez, İspanya’nın NATO taahhütlerini bu oranlara ulaşmadan da yerine getirebileceğini savundu.
ABD'nin İran Operasyonu Zirveye Damga Vuracak
Zirve öncesi en dikkat çekici gelişmelerden biri, ABD’nin İran’daki üç nükleer tesise yönelik gerçekleştirdiği saldırılar oldu. İran’ın bu saldırılara “kalıcı sonuçları olacak” şeklinde verdiği sert yanıt, NATO gündemini doğrudan etkiledi.
Bu nedenle NATO liderlerinin katılacağı oturumlar iki gün yerine tek güne indirildi. Gözler, savunma harcamaları kadar Orta Doğu ve Asya’daki gelişmelerin Lahey’de nasıl yankı bulacağına çevrildi.
"Trump Gerginliği" Geri Dönebilir
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın NATO Zirvesi’nde yeniden tansiyonu yükseltebileceği beklentisi, İttifak içinde tedirginlik yaratıyor. Trump’ın 2018 yılında Almanya Başbakanı Angela Merkel’le yaşadığı tartışma hâlâ hafızalarda. Şimdi ise Trump’ın, Avrupa'nın savunma harcamalarının artmasına yönelik baskıyı artırması bekleniyor.
Transatlantik Liderlik Ağı Başkanı Daniel S. Hamilton, yüzde 5 hedefinin kısa vadede gerçekçi olmadığını belirtse de bunun bir “hedef beyanı” olarak görülmesi gerektiğini söylüyor. Hamilton’a göre, asıl mesele Avrupa’nın kendi savunma kapasitesini artırma zorunluluğu.
Türkiye Denge Unsuru Olmayı Sürdürüyor
Diplomatik kaynaklar, Türkiye'nin NATO’nun ihtiyaçlarının farkında olduğunu ve savunma yetenekleriyle ittifak içinde güçlü bir aktör olarak konumlandığını belirtiyor. Türkiye’nin bu yıl da zirve bildirgesinde terörle mücadeleye vurgu yapılmasında etkili olması bekleniyor.
Ukrayna ve Asya-Pasifik Liderleri Masada
Hollanda Kralı Willem-Alexander’ın ev sahipliğindeki resmi akşam yemeğine, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, AB liderleri ve Avustralya, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda başbakanları da katılacak. Zelenskiy’nin zirveye daveti, NATO’dan Ukrayna’ya verilen siyasi desteğin güçlü bir simgesi olarak değerlendiriliyor.
Zirve sonunda yayınlanacak bildiride, Ukrayna’nın güvenliğine dair “egemen taahhütler” ifadesinin yer alması bekleniyor.
