Akademik Üretimde Anadolu Etkisi Güçleniyor
Türkiye yükseköğretiminde akademik yayıncılık artık yalnızca büyükşehirlerle sınırlı değil. Son beş yılda ulusal hakemli dergilerde yayımlanan öğretim üyesi başına düşen yayın sayısı neredeyse üç kat artarken, en yüksek oranlara ulaşan üniversitelerin büyük kısmı Anadolu’dan çıktı. 2023 verilerine göre, yayın üretiminde ilk sırayı Tarsus Üniversitesi alırken, onu Kahramanmaraş İstiklal ve Bitlis Eren üniversiteleri izledi. Bu tablo, araştırma kültürünün coğrafi merkezden çevreye doğru yayıldığını gösteriyor.
YÖK'ün yayımladığı 2024 Üniversite İzleme ve Değerlendirme Raporu’nda dikkat çeken bir diğer bulgu da öğretim üyesi başına düşen yayın oranının ülke genelinde istikrarlı bir biçimde artması. 2018’de 0,12 olan bu oran, 2023’te 0,35’e yükselmiş durumda. Bu artış yalnızca niceliksel değil; üniversiteler arası yayın çeşitliliği ve disiplinler arası iş birliği de güç kazanıyor.
Küresel Yarışta Hedef: İlk 10 Akademik Güç
Bilimsel yayın üretiminde 89 binin üzerinde endeksli yayına ulaşan Türkiye, küresel akademik arenada 17’nci sırada yer alıyor. Yükseköğretim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, bu konumun yeterli olmadığını belirterek, “Hedefimiz ilk 10’a girmek, ardından ilk 5’i zorlamak” dedi. Özvar’a göre, Türkiye’nin araştırma kapasitesi ve bilgi üretme potansiyeli bu hedefleri karşılayabilecek düzeyde.
Rapora göre, Koç, İstinye ve Sabancı üniversiteleri, endeksli yayınlarda öğretim üyesi başına düşen sayıda lider konumda. Ancak burada dikkat çeken, yalnızca seçkin üniversitelerin değil; iş birliği ve stratejik planlamayla öne çıkan daha küçük ölçekli kurumların da ciddi atılımlar göstermesi. Örneğin İzmir Tınaztepe, SANKO ve İstanbul Yeni Yüzyıl üniversiteleri, ulusal iş birliğine dayalı yayın oranlarında ilk üçte yer aldı.
Akademide Etki ve İş Birliği Dönemi
Akademik üretimin yönü yalnızca iç dinamiklerle değil, sektörle kurulan bağlarla da şekilleniyor. 2023’te 128 üniversite sektör iş birliği ile en az bir yayın üretti; bu sayı, önceki yıllara göre dikkat çekici bir artış gösteriyor. İstanbul Gedik Üniversitesi, bu alanda yaptığı ortak çalışmalarla sektörle en yüksek oranda yayın üreten kurum oldu.
Bir diğer önemli gösterge ise atıf verileri. 2019-2023 yıllarını kapsayan dönemde toplam 3,3 milyon atıf alan Türkiye üniversiteleri, sadece üretim değil, etki alanında da büyüyor. Piri Reis, Çankaya ve Alanya üniversiteleri, yüzde 85’in üzerindeki atıf alma oranlarıyla bu etkinin en güçlü temsilcileri arasında yer aldı.
