Erzincan’ın İliç ilçesi, son 19 aydır büyük bir sessizliğe bürünmüş durumda. Nedeni ise 13 Şubat 2024’te yaşanan toprak kayması sonrası faaliyetleri durdurulan Anagold Çöpler Altın Madeni. Bölgede sadece üretim değil, umut da durmuş durumda.
İlçenin neredeyse tamamı, bu madenin sağladığı istihdamla ayakta kalıyordu. Ancak üretimin kesilmesiyle birlikte sadece 3 bin 500 çalışan değil, esnafından çiftçisine kadar herkes derin bir ekonomik krize sürüklendi. Yerel halkın sabrı tükenmiş durumda. Geçtiğimiz günlerde düzenlenen ortak basın açıklamasında “İşsiziz, geçinemiyoruz. Bacalar tütmezse evlerde huzur kalmaz” sözleri yankılandı.
İşsizlik ve göç, iliç’in kaderini değiştiriyor
İliç halkı artık yalnızca işsiz değil; aynı zamanda göç veren bir toplum haline geldi. Yapılan açıklamalara göre, yalnızca son 1 yıl içerisinde 367 nitelikli genç ilçeyi terk etmek zorunda kaldı.
İşsizlik maaşlarının tükenmesi, kredi kartı borçlarının icralık olması, yerel firmaların SGK borçlarını ödeyememesi gibi ekonomik darboğazlar, aile yapısını bile tehdit eder hale geldi.
"Biz bu toprağın çocuklarıyız. Gitmek istemiyoruz ama kalmaya da gücümüz kalmadı" diyen vatandaşlar, devletin ve Anagold şirketinin artık harekete geçmesini istiyor.
Bir madenin kapatılması sadece üretimi değil, hayatı durdurdu
Çöpler Altın Madeni sadece altın üretmiyordu. İliç’te umut, gelir, düzen ve huzur üretiyordu.
Madenin faaliyette olduğu dönemde 3 bin 500 kişi doğrudan çalışırken, dolaylı olarak 4 binden fazla kişi bu döngünün bir parçasıydı. Üretimin durmasıyla birlikte sadece istihdam değil, ilçe ekonomisinin tamamı çöktü.
İlçede ticari hareketlilik %60 azalırken, birçok dükkân kapandı. Kahvehaneler işsizlerle doldu, küçük kasabanın sokaklarında artık sessizlik hüküm sürüyor.
Basın açıklamasında konuşan bir esnafın sözleri durumu özetliyor: “Sabahları dükkânımı açıyorum ama ne müşteri var, ne de umut. O madende bizim geleceğimiz vardı.”
Altın üretiminin durması, türkiye ekonomisini de zorluyor
Madenin kapalı kalmasının bedeli yalnızca İliç’e değil, Türkiye ekonomisine de ağır oldu.
Anagold Çöpler Madeni, ülkenin yıllık altın üretiminin %26’sını tek başına karşılıyordu. Yılda 5 ton altın çıkarılıyordu. Ancak 19 aylık üretim durmasıyla birlikte yaklaşık 7,9 ton altın üretilemedi. Bu da 1,4 milyar dolarlık kayıp anlamına geliyor.
Bu rakam, 2024 yılındaki cari açığın %14’üne denk geliyor. Yani bir ilçedeki madenin durması, ülkenin makroekonomik dengesini bile etkileyebiliyor.
Altın üretiminde yaşanan bu düşüş, ithalatı artırıyor. Türkiye 2024 yılında 32,2 ton altın üretti, ancak talep 153 tona ulaştı. Geriye kalan miktar ise yurt dışından ithal edildi. Altın ithalatı cari açıkta enerjiyle birlikte en büyük ikinci kalem olarak öne çıkıyor.
İliç halkı: “anagold bizimle var oldu, şimdi bizimle yeniden doğmalı”
İliç halkı madenin tekrar açılmasını yalnızca ekonomik bir mesele olarak görmüyor. Onlara göre bu, bir var oluş mücadelesi.
“Bu düzeni biz kurduk. Anagold bizim emeğimizle büyüdü” diyen İliçliler, emeklerinin karşılığını yeniden almak istiyor. Yapılan açıklamada şu sözler yer aldı:
“Devletimize sesleniyoruz: Biz İliç halkıyız. Dükkanını siftahsız kapatan esnaf, işten çıkarılmış maden işçisi, borcunu ödeyemeyen çiftçiyiz. Bacalar tütsün, evler aşsız kalmasın diye buradayız.”
Madenin sosyal katkısı: sadece istihdam değil, kalkınma sağlıyordu
Çöpler Madeni yalnızca altın üretmekle kalmıyor, sosyal projelerle de bölge halkını destekliyordu.
Arıcılık, küçükbaş hayvancılık, tarım gibi alanlarda yürütülen sosyal sorumluluk projeleri de durdu. Bu projeler sayesinde köylerde üretim artmış, kadınlar ve gençler gelir elde etmeye başlamıştı.
Madenin yeniden üretime geçmesi durumunda bu projelerin daha geniş kitlelere ulaşması ve köy ekonomisinin yeniden canlanması bekleniyor.
Ekonomik çöküş, psikolojik yıkımı da beraberinde getiriyor
İşsizliğin ve belirsizliğin etkisi sadece ekonomik değil. İlçede yaşayan birçok ailede psikolojik sorunlar baş göstermiş durumda.
Kapanan işletmeler, ödenemeyen borçlar ve göç eden yakınlar, insanların sosyal bağlarını da zedeliyor. Kahvehaneler artık sohbet yeri değil; sessizce beklenen, iş umudu taşınan alanlar haline gelmiş durumda.
Ailelerin parçalanması, gençlerin umutsuzluk içinde ilçeyi terk etmesi, uzun vadede İliç’in bir hayalet kasabaya dönüşme tehlikesini beraberinde getiriyor.
Sadece 67 kişilik işe 14 bin başvuru: işsizliğin çarpıcı fotoğrafı
Geçtiğimiz aylarda Erzincan’da Sağlık Bakanlığı tarafından açılan 67 kişilik temizlik kadrosuna 14 bin kişi başvurdu.
Bu başvuru dalgası, sadece İliç’in değil, çevre ilçelerin de işsizlikten nasıl etkilendiğini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Bu kadar geniş çaplı başvuru, “yeter ki iş olsun” noktasına gelindiğini gösteriyor. Bölge halkı ise geçici değil, kalıcı çözümler istiyor: Anagold’un üretime yeniden başlaması gibi.
İliç’te gelecek için umut hâlâ var, ama zaman daralıyor
İliç halkı, hâlâ umudunu kaybetmiş değil. Ancak her geçen gün, bu umut biraz daha azalıyor. “İşimize geri dönmek istiyoruz” diyen halk, seslerini duyurmak için mücadeleyi bırakmıyor.
Basın açıklamasında en çok yankı bulan sözler ise şu oldu:
“Bizi işsizliğe, umutsuzluğa, göçe ve sessizliğe mahkûm etmeyin. Anagold yeniden üretime geçsin. Biz bu topraklarda doğduk, burada yaşamak istiyoruz.”
Yetkililerin ve Anagold’un alacağı kararlar, yalnızca bir fabrikanın değil, bir ilçenin kaderini belirleyecek.
