Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı’yla, sigara üzerindeki vergi bileşenlerinde kapsamlı bir revizyon yapıldı. Buna göre; paket başına sabit maktu vergi 12,15 TL’den 16 TL’ye çıkarılırken, nispi vergi oranı yüzde 50’den yüzde 45’e indirildi. Ayrıca, asgari maktu vergi seviyesi paket başına 42,38 TL’den 39,50 TL’ye düşürüldü.
Bu değişiklik, sadece tüketim üzerinden alınan bir vergi ayarlaması olarak değil, aynı zamanda enflasyonist baskıları azaltmaya yönelik mali denge adımı olarak değerlendiriliyor.
- Vergi yapısında denge arayışı
Sigaralardaki vergi bileşenleri üç ana unsurdan oluşuyor; satış fiyatına bağlı nispi vergi, paket başına sabit maktu vergi ve her durumda alınması gereken asgari maktu vergi. Ekonomistler, özellikle nispi vergi oranlarının yüksek olmasının fiyatlar üzerinde “katlanarak artış” etkisi yarattığını vurguluyor.
Bu etki, “mali çarpan” olarak tanımlanıyor. Nispi vergi oranı yüksek olduğunda, üretici veya ithalatçı maliyet artışlarını fiyatlara çok daha büyük oranlarda yansıtmak zorunda kalıyor. Bu durum, enflasyonist etkiyi büyüten zincirleme fiyat artışlarına yol açabiliyor.
Yeni düzenleme tam bu noktada devreye giriyor. Maktu verginin ağırlığı artırılırken, fiyata bağlı vergi unsurları azaltılıyor. Böylece, mali çarpan düşürülüyor ve fiyatlara yansıyan artışın oranı sınırlanıyor.
- Enflasyona karşı destek
2024’ten bu yana kademeli olarak yapılan bu düzenlemeler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) enflasyon politikasıyla da uyumlu ilerliyor. 2024 yılı başında nispi vergi oranı yüzde 63’ten 57’ye çekilerek mali çarpan 7,5’ten 5,17’ye düşürülmüştü. Son düzenlemeyle bu oran daha da aşağıya inerek yaklaşık 3,2 seviyesine kadar geriledi.
TCMB’nin 2024-I Enflasyon Raporu’nda bu etki şu şekilde özetlenmişti:
“Yeni vergi yapısıyla ilerleyen dönemlerde de daha düşük oranlı perakende fiyat artışı yeterli olacak, enflasyonist baskı daha sınırlı kalacaktır.”
Bu yaklaşımın sonuçları TÜİK verilerinde de somut biçimde görüldü. 2024 sonunda yıllık TÜFE yüzde 44,4 olurken, alkollü içecekler ve tütün grubundaki artış yüzde 39,3 ile genel enflasyonun altında kaldı. 2025’in eylül ayı itibarıyla tablo aynı yönde: Yİ-TÜFE yüzde 33,29 iken, alkollü içecekler ve tütün grubu yüzde 24,49 ile yine enflasyonun altında kaldı.
Bu göstergeler, vergi yapısındaki değişikliğin dezenflasyon sürecine katkı sağladığını doğruluyor.
- Vergi gelirleri artıyor
Yeni sistem sadece fiyat istikrarına değil, bütçe gelirlerine de olumlu katkı yapıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, 2024 yılında tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV gelirleri yüzde 75 artışla 309 milyar TL’ye yükseldi.
2025’in ilk dokuz ayında ise, yıllık enflasyon yüzde 33,3 olmasına karşın, sigaradan elde edilen vergi gelirleri geçen yıla göre yüzde 39 arttı.
Bu tablo, mali çarpanın düşürülmesiyle enflasyon baskısının hafifletilirken gelir performansının korunabileceğini gösteriyor.
Ayrıca, sabit vergi unsurlarının ağırlıklı olduğu sistemler, vergi gelirlerinin öngörülebilirliğini ve sürdürülebilirliğini de artırıyor. Bu yapı, TCMB raporlarında da maliye politikası açısından “istikrarı güçlendiren” bir mekanizma olarak değerlendiriliyor.
- Bütçe disiplini için kritik etki
Yeni sistemin dolaylı etkilerinden biri de kamu maliyesine yönelik yükün azalması. Yapılan hesaplamalara göre, Türkiye’de enflasyondaki her 1 puanlık artış, Hazine’ye yaklaşık 110 milyar TL ek yük getiriyor.
Bu yük, özellikle personel ve emekli maaşlarındaki otomatik artışlardan kaynaklanıyor. Dolayısıyla, enflasyonun düşürülmesi sadece fiyat istikrarı değil, bütçe disiplini açısından da yaşamsal önem taşıyor.
Bu yönüyle yeni vergi sistemi, para ve maliye politikaları arasındaki eşgüdümün başarılı bir örneği olarak değerlendiriliyor.
- Avrupa Birliği ile yakınsama
Sigaralarda nispi vergi oranlarının azaltılması yönündeki uygulama, Türkiye’ye özgü bir yaklaşım değil. Avrupa Birliği ülkeleri, 2008 küresel krizinden sonra benzer adımları atarak nispi vergi oranlarını düşürmüş ve maktu vergi bileşenlerini artırmıştı.
Amaç, vergi sisteminin öngörülebilirliğini artırmak ve fiyat artışlarının enflasyon üzerindeki etkisini sınırlamaktı.
Bugün AB’de sigaralardaki nispi vergi oranı ortalama yüzde 26 seviyesinde, Türkiye’de ise yeni düzenlemelere rağmen yüzde 45 düzeyinde.
Bu nedenle, AB normlarına uyum sağlamak amacıyla önümüzdeki dönemde de nispi verginin kademeli olarak azaltılması, sabit vergi bileşeninin artırılması hedefleniyor.
Avrupa Komisyonu’nun 2024 Türkiye-AB İlerleme Raporu’nda da bu konuya açıkça değinilmişti:
“Sigaraya uygulanan vergi oranı AB düzeyine yakın olsa da, verginin maktu ve nispi bileşenleri bakımından mevzuat henüz AB müktesebatı ile uyumlu değildir.”
- 120 Milyar TL’lik Kayıp: Kayıt dışıyla mücadele
Vergi reformunun bir diğer önemli boyutu da kayıt dışı ticaretin önlenmesi. Tütün ürünlerinde yasa dışı üretim ve kaçakçılık nedeniyle devletin her yıl yaklaşık 120 milyar TL vergi kaybı yaşadığı tahmin ediliyor.
Yetkililer, ani fiyat artışlarının bu kayıt dışı ticareti teşvik ettiğine dikkat çekiyor. Yeni sistem, fiyat istikrarı sağlayarak hem kayıt dışılığı azaltmayı hem de tüketici davranışlarını yasal kanallara yönlendirmeyi amaçlıyor.
Bu yönüyle reform, yalnızca ekonomik denge değil, piyasa disiplini ve vergi adaleti açısından da önemli bir adım olarak görülüyor.
- Sürekliliği önemli
Uzmanlara göre, Türkiye’nin sigara vergilendirme sisteminde atılan bu adımların süreklilik kazanması, Avrupa ülkelerindeki örneklerle uyum açısından da kritik.
Sabit vergi ağırlıklı sistemler, enflasyonist etkileri sınırlarken gelir öngörülebilirliğini artırıyor. Bu modelin istikrarlı biçimde sürdürülmesi, Türkiye’nin maliye politikası mimarisinde modernleşmeyi güçlendirecek.
Ekonomistler, enflasyonla mücadelenin kritik olduğu önümüzdeki dönemde, bu tür yapısal reformların “dezenflasyon sürecine doğrudan katkı” sağlayacağı görüşünde birleşiyor.
‘Sigarada vergi dengesi’
Sonuç itibariyle, yeni vergi sistemi, hem enflasyonla mücadelede mali araçların etkin kullanımını hem de vergi gelirlerinde sürdürülebilir artışı aynı anda hedefleyen yapısıyla öne çıkıyor.
TCMB ve Hazine verileri birlikte değerlendirildiğinde, “sigarada vergi dengesi” stratejisinin dezenflasyon sürecine destek verdiği açıkça görülüyor.
Sabit vergi ağırlıklı, mali çarpanı düşük bu yapı; önümüzdeki dönemde hem kamu maliyesi hem de fiyat istikrarı açısından kalıcı bir kazanım yaratma potansiyeline sahip.
Sigarada Yeni Vergi Parametreleri
Vergi Türü Eski Değer Yeni Değer Değişim
Maktu Vergi
(Paket Başına) 12,15 TL 16,00 TL ▲ Artış
Nispi Vergi Oranı %50 %45 ▼ Düşüş
Asgari Maktu Vergi 42,38 TL 39,50 TL ▼ Düşüş
Mali Çarpan 3,2 ≈ 3,0 ▼ Azaldı
Vergi Geliri (2024) 309 Milyar TL — %75 artış
