“Hava İçin Yarış” Temasıyla Farkındalık Günü
Birleşmiş Milletler, 2019 yılında aldığı kararla her yıl 7 Eylül’ü “Mavi Gökyüzü İçin Uluslararası Temiz Hava Günü” olarak ilan etti. Bu yılın teması ise “hava için yarış” olarak belirlendi. Günün amacı, temiz hava politikalarının desteklenmesi ve toplumda farkındalık yaratılması.
Partikül Kirliliği Akciğerleri Tehdit Ediyor
Prof. Dr. Gülen Güllü, hava kirliliğini “gaz, partikül veya sıvı bileşiklerin insan ve çevre sağlığını olumsuz etkileyecek seviyeye ulaşması” şeklinde tanımladı.
Özellikle 2,5 mikronun altındaki partiküllerin (PM2,5) akciğerlerin derinlerine inerek dolaşım sistemine kadar ulaşabildiğini söyleyen Güllü, bunun kalp-damar rahatsızlıklarına yol açtığını ifade etti.
En Kirli Hava Güney Asya’da
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl 8,1 milyon kişi hava kirliliğine bağlı nedenlerle erken yaşamını yitiriyor. Güllü, Hindistan, Pakistan ve Bangladeş gibi ülkelerde hava kalitesinin DSÖ standartlarının çok üzerinde olduğunu belirtirken; Avrupa’nın emisyonları azaltarak önemli ilerleme kaydettiğini, ancak büyük şehirlerde trafik kaynaklı risklerin hâlen devam ettiğini söyledi.
Türkiye 67. Sırada
Hava kalitesi ölçümleri yapan IQAir’in 2024 Dünya Hava Kalitesi Raporu’na göre, metreküp başına 91,8 mikrogram PM2,5 ile Çad listenin en kirli ülkesi oldu. Türkiye ise 15,3 mikrogram ile 67. sırada yer aldı.
Dünya Meteoroloji Örgütü’nün verilerine göre de Kanada’nın kuzeyi, Amazon, Sibirya ve Orta Afrika’da biyokütle yanmaları nedeniyle PM2,5 değerlerinde artış kaydedildi.
“Fosil Yakıtlar Terk Edilmeli”
Prof. Dr. Güllü, hava kirliliğinin büyük bölümünün insan kaynaklı olduğunu vurguladı. Termik santraller, fosil yakıt kullanımı, sanayi tesisleri, ulaşım, tarım uygulamaları ve yanlış atık yönetiminin en büyük etkenler olduğunu ifade etti.
Çözüm için atılması gereken en önemli adımın fosil yakıtları terk etmek olduğunu dile getiren Güllü, “Ayrıca tarımda gübre kullanımının denetlenmesi, anız yakımının önlenmesi, mevcut politikaların uygulanmasının takip edilmesi ve vatandaşların bilinçlendirilmesi de kritik rol oynuyor” dedi.
