Sevr Antlaşması Nedir?
Sevr Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonrasında galip gelen İtilaf Devletleri tarafından, mağlup Osmanlı İmparatorluğu’na dayatılan ağır bir antlaşmadır. 10 Ağustos 1920 tarihinde Fransa'nın başkenti Paris yakınlarındaki Sevr kasabasında imzalanan bu anlaşma, Anadolu topraklarını parçalayan, Türk milletinin egemenlik haklarını yok sayan hükümler içermekteydi. Bu nedenle “Osmanlı tarihinin en ağır ve yıkıcı antlaşması” olarak da anılır.
Neden İmzalandı?
Birinci Dünya Savaşı’nın ardından galip gelen devletler, mağlup ülkeleri cezalandırmak amacıyla çeşitli barış antlaşmaları hazırladı. San Remo Konferansı’nda Osmanlı İmparatorluğu’na yönelik hazırlanan barış planı, Sevr Antlaşması adıyla hayata geçirildi. Ancak bu antlaşma, İstanbul Hükümeti tarafından imzalansa da Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından reddedildi ve hiçbir zaman uygulanmadı.
Nerede İmzalandı?
10 Ağustos 1920'de Fransa'nın Sevr Şehri'nde İmzalandı.
İmzalayan Heyette Kimler Vardı?
Sadrazam Damat Ferit Paşa, Bağdatlı Hadi Paşa (Maarif Bakanı), Rıza Tevfik Bey (Şair ve filozof), Reşat Halis Bey (İsviçre Büyükelçisi)
Anlaşmanın Maddeleri
İstanbul, Osmanlı'nın başkenti olarak kalacaktı, ancak azınlık hakları ihlal edilirse işgal edilecekti.
Doğu Trakya ve Batı Anadolu, Yunanistan’a bırakılacaktı.
Ege Adaları Yunanistan’a, Rodos ve On İki Ada ise İtalya’ya devredilecek.
Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurulacak
Musul ve Irak, İngiltere’ye bırakılacak
Boğazlar silahsızlandırılacak, yönetimi uluslararası bir komisyona devredilecek ve Türk üyeler bu komisyonda yer alamayacak.
Azınlıklara geniş haklar verilecek, kendi okullarını açmalarına izin verilecek
Kapitülasyonlar tekrar yürürlüğe konulacak, Türk maliyesi ve gümrük sistemi yabancı kontrolüne geçecek
Osmanlı ordusu 50.000 askerle sınırlandırılacak, donanma terhis edilecek ve yeni askeri tesisler kurulamayacak
Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödemeyecek, ancak mali yapısı tamamen İtilaf Devletleri'nin denetimine geçecek
Hicaz bölgesi bağımsız hale getirilecek
anlaşmanın özellikleri
Tek taraflı bir dayatmaydı. Osmanlı tarafına seçenek tanınmadı.
Uluslararası geçerliliği sınırlı kaldı. TBMM tarafından tanınmadı, hukuken yürürlüğe girmedi.
Türk milletinin egemenliğini yok saydı.
Kurtuluş Savaşı’nın başlamasında doğrudan etkili oldu.
TBMM, Osmanlı Hükümetinin imzaladığı bu Antlaşmayı tanımamış, dolayısıyla bu anlaşma hukuken ölü doğmuştur.
imzalanması sonuçları
Osmanlı Devleti fiilen sona erdi. Sadece kâğıt üzerinde bir varlığı kaldı.
Anadolu işgal altına girdi, halkta büyük bir tepki oluştu.
Milli Mücadele başladı. Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Türk halkı direnişe geçti.
TBMM Sevr’i tanımadı, antlaşmayı imzalayanları vatan haini ilan etti.
Kuvay-ı Milliye direnişi doğdu, ardından düzenli ordu kuruldu.
Zaferle sonuçlanan Kurtuluş Savaşı’nın ardından Sevr geçersiz sayıldı ve Lozan Antlaşması ile tarihe gömüldü.
türkiye için önemi ve kurtuluş savaşı
Mustafa Kemal Paşa’nın 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkışı, Sevr Antlaşması’nın reddedildiğinin en net işaretiydi. Erzurum ve Sivas Kongreleri, Misak-ı Milli’nin kabulü ve TBMM’nin açılması ile Türk milleti Sevr’e karşı topyekûn bir mücadele başlattı.
Kuvay-ı Milliye birlikleri, işgallere karşı yerel direnişler başlatırken, zamanla bu yapılar birleştirilerek düzenli Türk ordusu oluşturuldu. Bu ordu ile Sakarya Meydan Muharebesi ve Büyük Taarruz gibi kritik zaferler elde edilerek Sevr Antlaşması fiilen geçersiz hale getirildi.
