KOLESTEROL SESSİZ TEHLİKE: DEĞERLER NE ZAMAN RİSK OLUŞTURUR?
Kolesterol seviyelerindeki artış kalp ve damar hastalıklarını tetikliyor; uzmanlar erken teşhis ve yaşam tarzı değişiklikleri çağrısı yapıyor.
Kolesterol, vücudun birçok hayati fonksiyonu için gerekli bir yağ türü olsa da, kandaki seviyeleri belirli sınırların üzerine çıktığında sağlık açısından ciddi riskler doğurabiliyor. Özellikle kalp ve damar hastalıklarının öncüsü olarak görülen yüksek kolesterol, Türkiye’de de giderek artan bir halk sağlığı sorunu haline geliyor.
Yüksek Kolesterol Ne Zaman Başlar?
Uzmanlar, kolesterolün üç ana türü bulunduğunu hatırlatıyor:
Total kolesterol (toplam kolesterol)
LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein - kötü kolesterol)
HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein - iyi kolesterol)
Bu üçlüden LDL ve total kolesterolün yüksek, HDL’nin ise düşük olması kalp krizi, inme ve damar tıkanıklığı gibi ciddi sonuçlara yol açabiliyor.
Tıbbi verilere göre:
Total kolesterolün 200 mg/dL üzeri,
LDL'nin 130 mg/dL üzeri,
HDL’nin ise 40 mg/dL altı olması, risk sınırlarının aşılması anlamına geliyor.
240 mg/dL’nin üzerindeki total kolesterol ise "yüksek riskli" kabul ediliyor.
Yaşa ve Cinsiyete Göre Değişiyor
Kolesterol değerlerinin değerlendirilmesinde yaş ve cinsiyet faktörleri de dikkate alınıyor. Erkeklerde HDL seviyesi genellikle daha düşük seyrederken, kadınlarda menopoz sonrası total kolesterol değerlerinde artış görülüyor.
20 yaş üstü erkeklerde HDL’nin 40 mg/dL’nin, kadınlarda ise 50 mg/dL’nin üzerinde olması gerekiyor.
Kolesterol Yükseldiğinde Ne Yapılmalı?
Kolesterol yüksekliği, ilaç tedavisine başvurmadan önce yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabiliyor. Uzmanların önerdiği başlıca önlemler şunlar:
Günlük en az 30 dakika egzersiz,
Sigaranın bırakılması,
Sağlıklı ve dengeli beslenme,
Stresin kontrol altına alınması,
Aşırı yağlı, işlenmiş gıdalardan uzak durmak,
Balık, zeytinyağı, kuruyemiş ve tam tahıllara ağırlık verilmesi.
İleri seviyede kolesterol yüksekliğinde ise statin grubu ilaçlar, omega-3 takviyeleri ve niasin içeren tedaviler önerilebiliyor. Ancak her hasta için en uygun tedavi yöntemine doktor karar vermeli.
Erken Teşhis Hayat Kurtarıyor
Uzmanlar, kolesterol seviyelerinin düzenli aralıklarla kontrol edilmesini ve özellikle risk grubundaki bireylerin (obezite, diyabet, aile öyküsü olanlar) yılda en az bir kez lipid profili testi yaptırmasını öneriyor.
Vatandaşlar, kan yağ düzeylerini öğrenmek için özel sağlık kuruluşlarında ya da devlet hastanelerinde basit bir kan testiyle bilgi sahibi olabiliyor. Bazı laboratuvarlar, kolesterol ölçümüne özel programlar (örneğin "lipid care") ile bireylere hem tanı hem de takip desteği sunuyor.
Harekete Geçmek İçin Geç Kalmayın
Kolesterol, belirti vermeden ilerleyen ancak zamanla damar sertliği ve kalp krizi gibi hayati riskler doğuran sinsi bir düşman. Uzmanlar, “ölçmeden bilemezsiniz” diyerek erken testin önemine dikkat çekiyor.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı, Türk Kardiyoloji Derneği, Dünya Sağlık Örgütü, uzman görüşleri
