ATV ekranlarının sevilen yarışma programı Kim Milyoner Olmak İster, 12 Ocak 2025 Pazar günü yayınlanan bölümüyle yine dikkatleri üzerine çekti. Oktay Kaynarca’nın sunumuyla ekranlara gelen programda, yarışmacıya 200.000 TL değerindeki bir soru yöneltildi. "18. yüzyılda yazılmış ilk Türkçe yemek kitabı olan 'Ağdiye Risalesi'nde hangisinden bir tarif bulunmamaktadır?" sorusu hem yarışmacıyı hem de ekran başındaki izleyicileri heyecanlandırdı. Peki, bu sorunun doğru cevabı neydi?
Ağdiye Risalesi Nedir ve Önemi Nedir?
Ağdiye Risalesi, 18. yüzyılda kaleme alınmış ve Türk mutfağına dair önemli bilgileri içeren ilk Türkçe yazılmış yemek kitabıdır. Dönemin mutfak kültürünü ve yemek tariflerini detaylı bir şekilde ele alan bu eser, aynı zamanda tarihsel ve kültürel bir belge niteliği taşır. Kitapta, yaklaşık 200’e yakın tarif yer alırken, Osmanlı mutfağının zenginliği ve çeşitliliği dikkat çekmektedir.
Kitapta çorbalardan tatlılara, hamur işlerinden et yemeklerine kadar birçok farklı tarif bulunsa da bazı yemek kategorileri, dönemin mutfak alışkanlıkları nedeniyle yer almamaktadır.
18. Yüzyılda Yazılmış İlk Türkçe Yemek Kitabı Olan "Ağdiye Risalesi"nde Hangisinden Bir Tarif Bulunmamaktadır?
Yarışmada sorulan bu soru, izleyicilerin dikkatini çekerken, seçenekler şu şekilde sıralandı:
- A: Çorbalar
- B: Zeytinyağlılar
- C: Hamur işleri
- D: Tatlılar
Doğru cevap: B - Zeytinyağlılar.
Osmanlı mutfağında önemli bir yer tutan yemekler arasında zeytinyağlılar, o dönemin yemek kitaplarında yer almamış olabilir. Bunun nedeni, zeytinyağlıların ayrı bir kategori olarak görülmemesi ya da henüz popüler bir mutfak kültürü haline gelmemesi olarak açıklanabilir.
Osmanlı Mutfak Kültüründe Ağdiye Risalesi
Osmanlı mutfağı, dünya çapında zenginliği ve çeşitliliğiyle tanınır. Ağdiye Risalesi, bu zenginliğin bir yansıması olarak hem günlük hayatta tüketilen yemekleri hem de saray mutfağına özgü tarifleri içerir. Kitapta yer alan tarifler, sadece yemeklerin nasıl yapıldığını değil, aynı zamanda o dönemin yemek pişirme tekniklerini, kullanılan malzemeleri ve yemeklerin nasıl sunulduğunu da gözler önüne serer.
Ancak, zeytinyağlı yemekler kitabın sayfalarında yer almamaktadır. Bunun nedeni, Osmanlı mutfağında zeytinyağlıların özellikle Ege mutfağına özgü olarak görülmesi ya da henüz bir yemek kategorisi olarak ayrışmamış olması olabilir. Öte yandan, çorbalar, tatlılar ve hamur işleri ise Osmanlı mutfağında sıkça tüketilen ve tariflerine yer verilen yemeklerdendir.
Zeytinyağlılar Neden Yer Almamış Olabilir?
Zeytinyağlı yemeklerin Ağdiye Risalesi’nde yer almamasının birkaç sebebi olabilir:
Coğrafi ve kültürel farklılıklar: Osmanlı İmparatorluğu’nun geniş bir coğrafyaya yayılan mutfak kültüründe, her bölgenin kendine özgü yemekleri bulunuyordu. Zeytinyağlılar ise özellikle Ege ve Akdeniz mutfağına özgü bir kategoridir ve Osmanlı mutfağının diğer bölgelerinde yaygın olmayabilir.
Dönemin yemek alışkanlıkları: 18. yüzyılda Osmanlı mutfağında daha çok et, süt ürünleri ve baharatlar ön plandaydı. Sebzeler, genellikle etli yemeklerin içinde bir tamamlayıcı malzeme olarak kullanılıyordu. Bu nedenle zeytinyağlı yemeklerin henüz ayrı bir kategori olarak ele alınmamış olması muhtemeldir.
Zeytinyağı kullanımı: Zeytinyağı, Osmanlı mutfağında yaygın olarak kullanılan bir malzeme olmasına rağmen, daha çok hamur işleri ve kızartmalarda tercih ediliyordu. Zeytinyağlı sebze yemekleri ise o dönemde yaygınlaşmamış olabilir.
