Türkiye Büyük Millet Meclisi, engelli bireylerin yaşam kalitesini artırmak ve haklarına erişimlerini kolaylaştırmak amacıyla Engelliler Bakanlığı kurulması için önemli bir adım attı. Peki, bu tür bir bakanlık dünyada mevcut mu, hangi ülkeler benzer yapılarla engelli politikalarını yönetiyor ve Türkiye için olası bir model ne olabilir? İşte detaylar…
Engelliler İçin Tek Çatı Talebi
TBMM Genel Kurulu, engelli bireylerin yaşam kalitesini artırmak, kamu hizmetlerine erişimlerini kolaylaştırmak ve haklarını daha etkin şekilde koruyarak toplumsal hayata tam katılımlarını sağlamak amacıyla verilen bir araştırma önergesini kabul etti. Önergede, engellilere yönelik hizmetlerin birçok farklı bakanlık ve kamu kurumu arasında dağınık bir şekilde sunulmasının etkinliği azalttığı ve haklara erişimi zorlaştırdığı vurgulandı. Bu nedenle, tüm hizmetlerin tek bir “Engelliler Bakanlığı” çatısı altında toplanarak politikaların daha bütüncül yürütülmesinin gerekliliği ön plana çıktı.
Önergeyi sunan milletvekilleri, Anayasa’nın devlete yüklediği pozitif ayrımcılık sorumluluğuna dikkat çekerek, ülke nüfusunun yaklaşık yüzde 13’ünü oluşturan engelli bireylerin sorunlarına daha odaklı çözümler üretilmesi gerektiğini belirtti. Kamuda boş kalan engelli kadroları, eğitimde fırsat eşitsizlikleri ve mevcut yasaların uygulanmasındaki eksiklikler de gündeme getirilen önemli başlıklar arasındaydı.
Hangi ülkelerde Engelliler Bakanlığı var?
Türkiye’de Engelliler Bakanlığı tartışılırken, dünya genelinde engellilik politikalarının nasıl yönetildiğine bakmakta fayda var. Ülkeler, kendi idari yapıları ve öncelikleri doğrultusunda farklı modeller benimsemiş durumda. Kimi ülkelerde bağımsız bir bakanlık bulunurken, kimilerinde ise bu görevler daha geniş kapsamlı sosyal politika veya sağlık bakanlıkları bünyesinde yürütülüyor.
Yeni Zelanda Örneği: Whaikaha - Engelli İnsanlar Bakanlığı
Engellilik politikalarına özel bir bakanlık kuran en net örneklerden biri Yeni Zelanda. Whaikaha - Engelli İnsanlar Bakanlığı (Ministry of Disabled People), engelli topluluğu, Maori yerlileri ve hükümetle ortaklık içinde çalışarak engelli bireyler için daha iyi sonuçlar elde etmeyi amaçlayan bağımsız bir devlet dairesi olarak kuruldu. Bu model, politikaların doğrudan engelli bireylerin ihtiyaçlarına odaklanmasını ve kaynakların daha etkin kullanılmasını hedefliyor.
Avrupa ülkelerinde de farklı uygulamalar görmek mümkün. Örneğin, İtalya’da Engellilikten Sorumlu bir Bakanlık ve bu bakanlığa bağlı, hükümetin engellilik alanındaki eylemlerini teşvik etme ve koordine etme görevini üstlenen bir departman bulunuyor. Finlandiya gibi İskandinav ülkelerinde ise engelli hizmetleri genellikle Sosyal İşler ve Sağlık Bakanlığı gibi daha geniş kapsamlı bakanlıkların sorumluluk alanına giriyor ve bu bakanlıklar engellilerin sağlık, refah ve sosyal hizmetlerini geliştirmekle yükümlü.
Dünyanın farklı coğrafyalarında da benzer yapılar mevcut. Mısır’da Sosyal Dayanışma Bakanlığı, engellilikle ilgili konularla ilgilenen en önemli devlet kurumu olarak öne çıkıyor. Çin’de ise Devlet Konseyi Engellilik Çalışma Komitesi, 36 bakanlık ve kurumun katılımıyla engellilik çalışmalarını yönlendirme ve koordine etme görevini üstleniyor.
