Mormonlar, 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkan, kendilerine özgü inanç ve ibadet sistemleriyle dikkat çeken bir dini topluluktur. Mormonizm, 1820'li yıllarda Joseph Smith tarafından kurulan ve "Son Zaman Azizleri Hareketi" olarak da bilinen bir inanç sistemiyle şekillenmiştir. Mormonlar, kendilerini Hristiyan olarak tanımlamalarına rağmen, Hristiyanlığın temel doktrinlerinden önemli ölçüde farklı görüşlere sahiptir.
Bugün dünya genelinde yaklaşık 15 milyon üyesi bulunan bu dini hareket, özellikle ABD'de yoğun bir şekilde yaşamaktadır. Ancak Mormonlar, sadece Amerika kıtasında değil, Avrupa ve Asya gibi dünyanın farklı bölgelerinde de topluluklar oluşturarak etkilerini genişletmiştir. Peki, Mormonlar Türkiye’de var mı?
Mormonlar’ın Kökeni Nereden Geliyor?
Mormonizmin temelleri, 1820'li yıllarda New York eyaletinin Palmyra kasabasında yaşayan Joseph Smith’in ruhsal deneyimlerine dayanır. Smith, 1823 yılında Moroni adındaki bir melek tarafından ziyaret edildiğini ve bu ziyaret sonucunda altın levhalar aracılığıyla "Mormon Kitabı" adını verdiği kutsal metni yazması için ilham aldığını iddia etmiştir.
1830 yılında Mormon Kitabı yayımlanarak hareketin resmi başlangıcı yapılmıştır. Bu kitap, Joseph Smith’in iddialarına göre eski bir Amerikan uygarlığının inançlarını ve tarihini içerir. Mormonizme göre bu uygarlık, Amerika kıtasında binlerce yıl önce yaşamış olan Nephiler ve Lamaniler adındaki iki grubu temsil eder. Ancak bu tarihsel iddialar, bilimsel ve dini çevrelerde sıkça tartışılmış ve eleştirilmiştir.
Mormonizm Tarikat mı Yoksa Yeni Bir Din mi?
Mormonlar genellikle kendilerini Hristiyan olarak tanımlasalar da, inanç sistemleri Hristiyanlığın temel doktrinlerinden ciddi ölçüde ayrılmaktadır. Bu nedenle birçok Hristiyan mezhep tarafından Mormonizm, Hristiyanlık dışında, farklı bir din olarak kabul edilir.
Mormonizmin öğretilerinde, Tanrı’nın başlangıçta ölümlü bir insan olduğu ve daha sonra Tanrı konumuna yükseldiği inancı öne çıkar. Ayrıca, Mormonlar Tanrı’yı üç ayrı varlık (Baba, Oğul ve Kutsal Ruh) olarak tanımlayarak, Hristiyanlık’taki “Üçlü Birlik” inancından ayrılırlar.
Dolayısıyla Mormonizm, Hristiyanlığın bir mezhebi değil, tamamen farklı bir inanç sistemi olarak görülmektedir. Bu bağlamda Mormonizm, birçok kişi tarafından bir tarikat olarak nitelendirilse de, üyeleri bu tanımlamayı kabul etmez ve kendilerini bağımsız bir dini topluluk olarak görürler.
Mormonlar Hangi Kutsal Kitapları Kullanır?
Mormonlar, hem Kutsal Kitap’ı (Eski ve Yeni Ahit) hem de Joseph Smith tarafından yazıldığı iddia edilen Mormon Kitabı’nı kutsal metin olarak kabul ederler. Ancak bu iki kitap arasında teolojik ve tarihsel anlamda önemli farklılıklar bulunmaktadır.
Mormon Kitabı’nda, Aden Bahçesi’nin Orta Doğu’da değil, Amerika kıtasında yer aldığı iddia edilir. Ayrıca, Mormonizmde Adem ve Havva’nın yasak meyveyi yemesi, günah olarak değil, insanlığa bilgi ve farkındalık kazandıran olumlu bir olay olarak değerlendirilir. Bu yaklaşım, Hristiyanlığın günah doktriniyle tamamen çelişir.
Bunun yanı sıra, Mormon Kitabı’nda Hristiyanlıkta sıkça yer verilen “Antlaşma Sandığı”, “Kefaret Günü” ve “Çardaklar Bayramı” gibi kavramların hiç yer almaması, Mormonizmin Hristiyan teolojisinden ne denli farklı olduğunu ortaya koyar.
Türkiye’de Mormonlar Var mı?
Evet, Türkiye’de Mormon toplulukları bulunmaktadır. Resmi verilere göre, Türkiye’de kayıtlı yaklaşık 439 Mormon üyesi olduğu belirtilmektedir. Bunun yanı sıra, Haziran 2006’da yapılan bir çalışmada Türkiye’deki Mormon nüfusunun yaklaşık 850 kişi olduğu öne sürülmüştür.
Türkiye’deki Mormonların ibadetlerini gerçekleştirdiği toplam üç kilise, beş dal (şube) ve 12 topluluk bulunmaktadır. Mormon misyonerleri, özellikle büyük şehirlerde faaliyet göstermekte ve inançlarını yaymaya çalışmaktadır. Ancak, Mormonların Türkiye’de geniş bir etkiye sahip olmadıkları ve topluluklarının küçük bir azınlık olarak kaldığı söylenebilir.
Mormonlar Ne Zaman Kuruldu?
Mormon hareketi, 1830 yılında resmi olarak kurulmuştur. Joseph Smith’in liderliğinde başlayan bu hareket, kısa sürede Amerika Birleşik Devletleri’nde geniş bir takipçi kitlesi kazanmıştır. Ancak Mormonlar, öğretileri ve yaşam biçimleri nedeniyle Amerika’da uzun süre yoğun baskılara maruz kalmışlardır.
Joseph Smith’in 1844 yılında bir çatışma sırasında öldürülmesinin ardından, liderliği Brigham Young devralmıştır. Young’ın liderliğinde Mormonlar, Utah eyaletine göç etmiş ve burada bir tür dini özerklik kurmuşlardır. Günümüzde Mormonların merkezi, Utah’ın Salt Lake City şehrinde bulunmaktadır.
Mormonlar Tarikat mı?
Mormonizm, yaygın olarak Hristiyanlığın bir mezhebi olarak görülse de, inanç sistemi ve doktrinleri birçok açıdan geleneksel Hristiyanlıkla bağdaşmamaktadır. Bu nedenle bazı çevreler tarafından tarikat olarak nitelendirilir.
Ancak Mormonlar, kendi inançlarının İsa Mesih’in gerçek öğretilerine dayandığını savunurlar. Joseph Smith’in yazdığı Mormon Kitabı, bu iddiaların temel dayanağı olarak kabul edilir. Mormonlar, Hristiyanlığın 1. yüzyılda kaybettiği “gerçek” inancı yeniden kazandıklarını ve kendi öğretilerinin doğru yolda olduğunu iddia ederler.
Mormonların Tanrı Anlayışı Nasıldır?
Mormonizmin en dikkat çekici yönlerinden biri, Tanrı anlayışıdır. Mormonlara göre, Tanrı bir zamanlar ölümlü bir insandı ve daha sonra Tanrı olmayı başardı. Ayrıca, Baba, Oğul ve Kutsal Ruh’un üç farklı Tanrı olduğu inancı da Mormonların doktrinlerinde yer alır.
Bu anlayış, Hristiyanlığın “Tanrı’nın ezeli ve ebedi olduğu” ve “Üçlü Birlik” doktriniyle doğrudan çelişmektedir. Mormonlara göre, insan da tıpkı Tanrı gibi ilahi bir potansiyele sahiptir ve bir gün Tanrı’ya benzer bir varlık haline gelebilir.
Mormonlar Türkiye’de Neden Az?
Türkiye, tarihi boyunca farklı inanç gruplarına ev sahipliği yapmış olsa da, Mormonizmin burada geniş bir taban bulamadığı görülmektedir. Bunun nedenleri arasında, Mormonizmin 19. yüzyılda ortaya çıkan bir inanç sistemi olması ve Türkiye’nin köklü İslam geleneği yer almaktadır.
Ayrıca, Mormonların misyonerlik faaliyetleri sınırlı bir çevrede kalmaktadır. Bu da Mormonizmin Türkiye’de yayılmasını zorlaştırmaktadır.
