Mustafa Fehmi Kubilay (15 Kasım 1906, Adana – 23 Aralık 1930, İzmir), Türk öğretmen ve asteğmendir. Kubilay, Menemen'de 23 Aralık 1930'da Cumhuriyet karşıtı bir grup tarafından şehit edilen ve o dönemdeki yargılama süreciyle tanınan, Türk askerinin simge ismi olmuştur. Bu olay, "Kubilay Olayı" olarak tarihe geçmiştir.
Kubilay Kimdir?
Girit göçmeni Hüseyin Karavana ve Zeynep Hanım'ın çocukları olarak Adana'nın Kozan ilçesinde doğan Kubilay, ailesiyle birlikte 1912 yılında İzmir'e göç etti. Ardından, Aydın’a yerleştiler. İlk eğitimini burada tamamlayan Kubilay, 1919'da Yunan isyanlarının patlak vermesiyle Antalya'ya taşındı. Ancak kısa süre sonra babasını kaybetti. Antalya'da Darülmuallimin okulunun üçüncü sınıfındayken okul kapanınca ailesiyle birlikte yeniden İzmir'e döndü. İzmir'de eğitimine devam eden Kubilay, tarih derslerine olan ilgisiyle tanındı ve arkadaşları tarafından "Kubilay" lakabını aldı, bu lakap hayatında önemli bir yer tutarak adı Mustafa Fehmi Kubilay olarak kayda geçti.
Bursa Muallim Mektebi’ne gönderilen Kubilay, 1926'da buradan mezun oldu ve ilk görevini Aydın’ın Sultanhisar Mektebi'nde aldı. Kısa bir süre sonra Gazipaşa Mektebi’ne tayin oldu ve burada tanıştığı Fatma Vedide Hanım’la 1928’de evlendi. 1929'da oğlu Vedat Aktuğ dünyaya geldi. Ancak evliliklerinde çıkan şiddetli geçimsizlik nedeniyle 1929 sonunda boşanma davası açtı ve evlilik sona erdi. Kubilay, Gazipaşa Mektebi’nden ayrıldıktan sonra İzmir Gaziemir’e tayin edildi ve ardından askeri hizmetine devam etti. Askerlik görevini tamamladıktan sonra Menemen’deki 43. Piyade Alayı’na yedek subay olarak atandı.
Kubilay Olayı Nedir? Menemen'de Ne Oldu?
Mustafa Fehmi Kubilay, 23 Aralık 1930 sabahı Menemen’de, şeriat talep eden bir grup tarafından düzenlenen isyana müdahale etmek için görevlendirildi. Olayın başlangıcında, altı silahlı kişi, Menemen’deki bir camiden aldıkları yeşil bayrağı meydanda dikerek insanları toplayıp isyana katılmaya çağırdılar. Yüzbaşı Fahri Bey, isyancılara dağılmalarını söylemesine rağmen, isyancılar bu çağrıya uymadılar. Durumu 43. Piyade Alayı’na bildiren Fahri Bey, Kubilay’ı olay yerine gönderdi.
Asteğmen Kubilay, isyancılara teslim olmaları çağrısında bulundu, ancak bir isyancı tarafından vurularak ağır şekilde yaralandı. Ardından, kafası kesilerek öldürüldü. Çatışma sırasında Menemen bekçileri Hasan ve Şevki de direniş gösterdiler, ancak onlar da şehit düştü. Bu olay, Menemen'de büyük bir infial yarattı ve Kubilay’ın ölümünden sonra geniş çaplı bir soruşturma başlatıldı.
