Eli Cohen Kimdir?
İsrail tarihinin en efsanevi ajanlarından biri olan Eli Cohen, 1924 yılında Mısır’ın İskenderiye kentinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Arapça, İngilizce ve Fransızca dillerindeki akıcılığı, onu kısa sürede istihbarat dünyasında cazip bir aday haline getirdi. 1957’de İsrail’e göç eden Cohen, kısa süreli tercümanlık ve muhasebecilik deneyimlerinin ardından, Mossad tarafından keşfedilerek gizli görevlere hazırlandı.
Mossad’ın özenle seçtiği bu ajan, 1960’ların başında İsrail’in güvenlik stratejilerinde belirleyici rol oynayacak operasyonlardan birine seçildi. Yeni kimliğiyle “Kamel Amin Thabet” adını alan Cohen, Arjantin’deki Suriyeli diasporaya sızarak güven kazandı ve 1962 yılında Şam’a geçerek Suriyeli seçkinlerin arasına karıştı.
suriye görevi
Kendini Lübnan doğumlu bir Müslüman iş insanı olarak tanıtan Cohen, Arjantin’de kurduğu bağlantılar sayesinde Suriye’ye girişi kolaylaştırdı. Lüks yaşam tarzı, cömertliği ve diplomatik çevresiyle dikkat çeken Cohen, kısa sürede Suriye’nin askeri ve siyasi elitlerine ulaşmayı başardı.
Bağlantıları arasında geleceğin Suriye Devlet Başkanı Emin el-Hafız da bulunuyordu. Şam’da kendisine ait şatafatlı bir evde verdiği davetlerle ve stratejik dostluklarla, ülkenin savunma planlarına dair bilgilere ulaşma imkânı buldu. Golan Tepeleri’nden Ürdün Nehri’ne kadar birçok hassas noktaya dair bilgi toplayan Cohen, bunları gizli telsiz yayınlarıyla Tel Aviv’e iletti.
Suriye'de Espiyonaj faaliyetleri yürüttü
Cohen, Suriye’nin en güvenilir figürlerinden biri haline gelmişti. Askeri üsleri ziyaret ediyor, hatta ordu tatbikatlarında aktif olarak yer alıyordu. Özellikle Golan Tepeleri’nde askerlerin dinlenme alanlarına ağaç dikilmesini önermesi, İsrail’in 1967 Altı Gün Savaşı sırasında hedefleri kolayca tespit etmesine olanak tanımıştır.
Geliştirdiği bu sinsi ama etkili stratejiler, Cohen’in ne denli zeki ve planlı bir ajan olduğunu gözler önüne serdi. Şam’daki görev süresi boyunca ülkenin tüm kritik güvenlik bilgilerini adım adım İsrail’e taşıdı. Ancak bu süreçte yaptığı en büyük hata, telsiz yayınlarını her gün aynı saatlerde göndermeye devam etmesi oldu.
bilgi saklaması
1965 yılının Ocak ayında, Sovyetler Birliği'nden temin edilen yeni iletişim cihazları sayesinde Cohen’in evinden yayılan telsiz sinyalleri Suriye istihbaratı tarafından tespit edildi. Şam’daki evine düzenlenen baskında çok sayıda gizli belgeyle birlikte yakalanan Cohen, uzun sorgular ve işkenceler sonucu tüm faaliyetlerini itiraf etti.
Neden idam edildi?
18 Mayıs 1965 günü, Şam’ın Merce Meydanı'nda halk önünde idam edildi. İsrail başta olmak üzere birçok ülke, infazın durdurulması için diplomatik girişimlerde bulundu, ancak Suriye yönetimi geri adım atmadı. Cohen’in naaşı halen İsrail’e iade edilmedi ve bu durum, iki ülke arasındaki gerginliğin devam eden simgelerinden biri haline geldi.
Cenazesi Nerede?
Suriye'de dir.
verdiği bilgiler 6 Gün savaşı'nı etkiledi
Eli Cohen’in sağladığı bilgiler, İsrail’in 1967’deki Altı Gün Savaşı'ndaki başarısında kilit rol oynadı. Golan Tepeleri başta olmak üzere Suriye ordusunun mevzileri İsrail tarafından neredeyse hatasız şekilde imha edildi. Bugün İsrail’de birçok cadde, mahalle ve kamu kurumu Eli Cohen’in adını taşımaktadır.
2019 yılında Netflix'te yayınlanan “The Spy” dizisi, Cohen’in hayatını ve faaliyetlerini konu alarak onu yeni kuşaklara da tanıttı. Cohen’in cesareti, zekâsı ve vatanı uğruna yaptığı fedakârlıklar, onu yalnızca İsrail’in değil, dünya istihbarat tarihinin en büyük ajanlarından biri olarak ölümsüzleştirdi.
güncel gelişmeler
İdamının 60. yılında, 2025’te İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Eli Cohen’e ait yaklaşık 2.500 belge, kişisel eşya ve el yazması mektupları, Cohen’in eşi Nadia Cohen’e teslim etti. Belgeler arasında sahte kimlikler, istihbarat raporları ve Cohen’in ailesine yazdığı mektuplar da yer aldı. Ancak Cohen’in naaşı hâlâ Suriye’dedir ve İsrail, iadesi için diplomatik temaslarını sürdürmektedir.
