Kuruluş Orhan dizisinin yeni bölümleriyle birlikte Asporça Hatun karakteri yeniden gündeme geldi. Dizide Asporça Hatun’u başarılı oyuncu Alina Boz canlandırıyor. Yapım ekibiyle uzun süredir temas halinde olan Boz’un, karakter için yapılan görüşmelerin ardından projeye dahil olduğu öğrenildi. Bu gelişmeyle birlikte hem dizinin izleyicileri hem de tarih meraklıları, Asporça Hatun kimdir, gerçekte nereli, Osmanlı’daki yeri nedir sorularına yanıt aramaya başladı.
Asporça Hatun Kimdir? Tarihteki Yeri
Asporça Hatun, Osmanlı Beyliği’nin ikinci hükümdarı Orhan Gazi’nin eşlerinden biridir. Doğum tarihi kesin olarak bilinmeyen Asporça Hatun, Bizans kökenli soylu bir kadın olarak tarih kaynaklarında yer almaktadır. Bazı Osmanlı ve Bizans kroniklerinde adı Prenses Asporsha olarak geçmektedir.
Yaygın kabule göre Asporça Hatun, Bizans İmparatoru II. Andronikos Paleologos döneminde, Osmanlı–Bizans ilişkilerinde siyasi denge kurmak amacıyla Orhan Gazi ile evlendirilmiştir. Bu evlilik, Bizans’ın Osmanlı akınlarını yavaşlatma girişimlerinden biri olarak değerlendirilse de, tarihsel süreçte Osmanlı ilerleyişini durduramamıştır.
Bizans Kökeni ve Tartışmalı Soy Bağları
Asporça Hatun’un kökeni konusunda tarihçiler arasında farklı görüşler bulunmaktadır. Bazı kaynaklar onun II. Andronikos Paleologos’un kızı olduğunu ileri sürse de, modern tarihçilerin büyük bölümü bu iddiayı kronolojik nedenlerle reddetmektedir. III. Andronikos’un kızı olması ihtimali de doğum tarihleriyle örtüşmediği için mümkün görülmemektedir.
Bir başka tez ise Asporça Hatun’un, Osmanlılar tarafından ele geçirilen bir Bizans tekfurunun kızı olduğu yönündedir. Ancak bu görüş genellikle Bayalun Hatun ile ilişkilendirilir. Bu nedenle Asporça Hatun’un kesin soyu, tarihsel kaynakların sınırlılığı nedeniyle netlik kazanmamıştır.
Orhan Gazi ile Evliliği ve İslamiyet’i Kabulü
Asporça Hatun’un Orhan Gazi ile evliliğinin, 1310 yılı veya hemen öncesinde gerçekleştiği kabul edilmektedir. Bu tarih, en büyük oğlu Şehzade İbrahim’in 1310 yılında doğmuş olmasıyla ilişkilendirilmektedir. Evliliğin ardından Asporça Hatun, Orhan Gazi’nin diğer eşi Nilüfer Hatun gibi İslamiyet’i kabul ederek Müslüman olmuştur.
Bizans prenseslerinin çoğu Hristiyan kimliğini korurken, Asporça Hatun’un İslamiyet’i kabul etmesi, onun Osmanlı sarayına uyum sağladığını ve yeni kimliğiyle kabul gördüğünü göstermektedir.
Asporça Hatun’un Çocukları
Asporça Hatun’un Orhan Gazi’den iki oğlu ve iki kızı olduğu bilinmektedir. Tarihî kayıtlarda adı geçen çocukları şunlardır:
Şehzade İbrahim (1310–1362)
Şehzade Şerefullah
Selçuk Hatun
Fatma Hatun
Bazı tarihçiler, kaynaklarda adı geçmeyen başka çocuklarının da olabileceğini belirtmektedir. Ancak bu konuda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.
Vakıf Faaliyetleri ve Sosyal Hayattaki Rolü
Asporça Hatun’un Osmanlı tarihindeki en dikkat çekici yönlerinden biri, 1323 yılında kurduğu vakfiyedir. Bu vakfiye, Osmanlı arşivlerinde adı geçen en eski kadın vakıflarından biri olarak kabul edilir. Vakfiyesinde, oğlu Şehzade İbrahim’i mütevelli tayin etmiştir.
Vakıf şartları arasında pazartesi ve cuma geceleri Kur’an okutulması, Ramazan ve Kurban bayramlarında fakirlere yemek dağıtılması ve kandil gecelerinde kandillerin yakılması gibi sosyal yardımlar yer almıştır. Bu yönüyle Asporça Hatun, Osmanlı toplumunda hayırsever kimliğiyle öne çıkmıştır.
Osmanlı Sarayındaki Konumu ve Sonrası
Osman Gazi’nin, gelini Asporça Hatun’a Narlı, Kıyaklı ve çevresindeki bazı köylerin gelirlerini hibe ettiği kaynaklarda yer almaktadır. Bu durum, saray içinde saygı gördüğünü göstermektedir.
Orhan Gazi’nin 1362 yılında vefatının ardından, tahta Nilüfer Hatun’dan doğan I. Murad geçti. Asporça Hatun’un oğlu Şehzade İbrahim, bu durumu kabul etmeyerek isyan etti ve isyan sonucunda idam edildi. Bu olay, Asporça Hatun’un hayatındaki en büyük trajedilerden biri olarak kaydedilmiştir.
Asporça Hatun’un Mezarı Nerede?
Asporça Hatun, Orhan Gazi’den sonra bir süre daha yaşamıştır. Vefatının ardından Bursa’da Orhan Gazi Türbesi’ne defnedildiği bilinmektedir. Ancak yüzyıllar boyunca yaşanan deprem ve yangınlar nedeniyle 19. yüzyılda yapılan düzenlemeler sonrası, Asporça Hatun ve oğlu Şehzade İbrahim’in lahitleri günümüzde Osman Gazi Türbesi’nde bulunmaktadır.
Kuruluş Orhan Dizisinde Asporça Hatun’u Kim Canlandırıyor?
Kuruluş Orhan dizisinde Asporça Hatun karakterine Alina Boz hayat veriyor. 14 Haziran 1998 tarihinde Rusya’da doğan Alina Boz, annesi Rus, babası Bulgaristan göçmeni Türk olan bir oyuncudur. Çocukluk yıllarının ardından ailesiyle birlikte Türkiye’ye taşınmış, eğitimini İstanbul’da sürdürmüştür.
Alina Boz, kariyeri boyunca Paramparça, Vatanım Sensin, Elimi Bırakma, Maraşlı, Bir Peri Masalı gibi yapımlarda yer almış, dijital platform projeleri ve sinema filmleriyle de geniş bir hayran kitlesine ulaşmıştır. Kuruluş Orhan’daki Asporça Hatun rolü, oyuncunun tarihî karakter performansları arasında dikkat çeken yapımlarından biri olarak öne çıkmaktadır.
