Bugün vizyona giren filmiyle adından sıkça bahsettiren Oppenheimer’ın, Türk fizikçi Feza Gürsey’e mektup yazdığı ortaya çıkmıştı. Peki Feza Gürsey kimdir? Kaç yaşında? Öldü mü? Bilimsel çalışma konuları neydi? Tüm bilgiler haberimizin detaylarında…
Feza Gürsey kimdir?
ODTÜ Teorik Fizik Bölümü’nün kurucusu olan matematik ve fizik profesörü 7 Nisan 1921’de, İstanbul’da doğdu. Feza Gürsey, 7 Nisan 1921’de askeri doktor Ahmet Reşit Gürsey ile Türkiye Cumhuriyeti‘nin öncü bilim kadınlarından kimyager Remziye Hisar‘ın çocukları olarak İstanbul’da doğdu.
EĞİTİM HAYATI
Anne ve babasının çocuklarının eğitimi üzerine titizlikle eğilmesi ve çocukluğundan itibaren İstanbul aydın çevresinin içinde yer alma şansı bulması, Gürsey’in genç yaşlardan başlayarak çok yönlü ve sanata düşkün bir bilim insanı olmasını sağladı. Galatasaray Lisesi‘ndeki eğitimini 1940 yılında tamamladı. 1944 yılında da İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Matematik – Fizik Dalı’ndan mezun oldu. İstanbul Üniversitesi’ndeki fizik asistanlığı sırasında M.E.B. tarafından yapılan sınavı kazanarak İngiltere’de Imperial College’da doktora yapma imkanını elde etti. 1950‘de Kuaterniyonların alan teorisine uygulanmaları konusunda yaptığı çalışması, onun için de yaşam boyu sürecek bir araştırmanın odak noktası oldu.
AŞKI DA BİLİM SAYESİNDE BULDU
Feza Gürsey, 1950 – 1951 yılları arasında Cambridge Üniversitesi‘nde doktora sonrası çalışmalar yaptıktan sonra 1951‘de İstanbul Üniversitesi’ne fizik asistanı olarak tayin edildi. 1952‘de kendisiyle birlikte fizik asistanlığı yapmakta olan Suha Pamir ile evlendi. 1953‘de İstanbul Üniversitesi’nden doçent ünvanını aldı. 1954 – 1961 yılları arasında öğretim üyeliği boyunca Türk bilim tarihinin ilk ve son Teorik Fizik Kürsüsü‘nün temelini oluşturan iki öğretim üyesinden biri olarak kürsünün geleceğini hazırladı. Türkiye’de fiziğin öncüsü ve en önemli ismi oldu.
OPPENHEİMER İLE DOSTLUK KURMUŞTU
Aynı zamanda 1957 – 1961 yılları arasında Brookhaven Ulusal Laboratuvarı‘nda, Princeton Üniversitesi‘nde İleri Araştırma Enstitüsü‘nde ve Columbia Üniversitesi‘nde araştırmalar yaptı. Feza Gürsey’in bu dönemi onun bilimsel açıdan en verimli dönemlerinden biri olmuş, bu sırada ona hayatının sonuna kadar hayranlık duyan ve onu destekleyen Nobel Fizik Ödülü sahibi Wolfgang Pauli, atom bombasının babası olarak bilinen J.R. Oppenheimer, Nobel Ödülü sahibi fizikçiler olan E. Wigner, T.D. Lee ve C.N. Yang ile tanışmış, onlarla dostluklar kurmuştu.
VATANINA HİZMET ETMEYİ AMAÇLAMIŞTI
1961‘de sağladığı uluslararası üne ve önünde açılan yurtdışı prestijli iş ve akademi olanaklarına rağmen Türkiye’ye döndü ve ODTÜ’nün sunduğu profesörlük ünvanını kabul ederek ODTÜ Teorik Fizik Bölümü‘nün kurulmasında ciddi bir rol üstlendi. Yurtdışında geliştirdiği eğitimlerle ülkesine hizmet etti. 1960‘lı yıllarda “Kiral Bakışım Kuralı“nı ortaya koyarak uzay – zaman bakışımı çalışmalarının genişletilmesine ön ayak olan Gürsey, “Kuantum renk dinamiği kuramı” çerçevesinde çalışmalara imza attı.
ÖLÜMÜ
1974 yılına kadar ODTÜ’de öğretim üyeliği görevine devam eden Feza Gürsey, sayısız öğrenci yetiştirdi ve etkin bir araştırma grubu kurdu. 1974‘de Yale Üniversitesi‘nde kürsü başkanlığına getirildi. Feza Gürsey, 1992 yılında ABD‘nin New Haven kentinde dünyaya gözlerini yumdu.
