İsviçre’de yeşil fiyasko
İSVİÇRE’de Pazar günü sandığa gidildi. 200 sandalyeli ulusal meclis ile 46 sandalyeli Kantonlar Meclisi’nin üyeleri seçildi. Sonuca bakılırsa İsviçreli seçmenler de Avrupa’daki sağ populist eğilime katıldı. 20 yıldır ülkedeki en güçlü parti sağcı populist İsviçre Halk Partisi (SVP) daha fazla kazanım elde etti. 2019’taki oy oranını önemli ölçüde artırdı. Yani sağcı populist parti SVP’nin üstünlüğü devam ediyor.
* * * *
Sosyal Demokratlar çok az bir artış ile ikinciliği korudu. Liberal FDP ve Hıristiyan “Merkez” Partisi az bir kayıplarla üçüncü ve dördüncü parti sıralarını korudular. Yeşil blokta ise fiyasko yaşandı. Yeşiller ve Yeşil Liberaller 2019'daki başarılarını devam ettiremedikleri gibi özellikle Yeşiller'in yaşadığı büyük kayıplar da eklendi. 2019'un “yeşil dalgası” açıkça geriledi. Yani ‘iklim‘ kaybetti. 2021'de de zaten seçmenler iklim dostu karbondioksit yasasını reddetmişti.
* * * *
Seçim sonucu ne getiriyor? Sonuç, İsviçre veya Avrupa açısından ne ifade ediyor? Peşinen yazmalıyım. Hiçbir şey değişmez, 175 yıldır değişmediği gibi. Yaklaşık 5,5 milyon İsviçreli sandığa çağrıldı. Katılım yüzde 46 civarındaydı. Bunun nedeni, diğer şeylerin yanı sıra, çok sayıda önerinin yılda dört kez referandum yoluyla karara bağlanmasıdır. İsviçre’de seçimler diğer ülkelerdeki gibi siyasetçilere ders vermek gibi bir yol değil. İsviçre'nin 1848‘de yılında kurulmasından bu yana ne hükümet krizi ne de erken seçim olmuş.
* * * *
Peki, sağ populist partinin oyları niye arttı? Paradoksal olarak sağ populist Halk Partisi hem bir hükümet hem de bir protesto partisi. İsviçre için çoğu zaman ‘Muhalefetsiz demokrasi‘ deniliyor. Mecliste hükümet, muhalefet ayrımı olmadığı için partiler duruma göre biraraya geliyor. Meclis üyeleri her zaman kutsal fikir birliği ilkesine bağlı. Ayrıca İsviçre ilginç bir ülke, gittikçe daha çok Avrupa'daki bir adaya benziyor, izole, tamamen içine kapanık. Güçlü bir küçük devletten ziyade her zaman bir iş modeli olan zengin ülke konumunda. Sonsuz tarafsızlık efsanesi, bir doktrin haline getirilmiş.
* * * *
Önce korona, ardından Ukrayna savaşı, Credit Suisse'in çöküşü, şimdi de Orta Doğu’daki çatışma seçmenleri ürküttü/ürkütüyor. Seçmen tüm bu krizlere çalkantılara veya tehlikelere karşı tek cevabı olan parti olarak sağ populist partiyi görüyor/gördü, yani daha fazla izolasyon. Sağ populist parti de zaten her zaman olduğu gibi korku ve kaybetme korkusunu kullanıyor. Bu korkuyu sadece göçmenlere yönelik değil, AB ile yakınlaşma konusunda da kullanıyor.
* * * *
Seçim sonucu hiçbir şeyi değiştirmeyecek. İsviçre’de Federal Konsey denilen hükümetin yedi üyesi geleneksel olarak en büyük ilk dört parti arasında sihirli formüle göre dağıtılır. En güçlü üç parti için iki sandalye. dördüncü en güçlü için bir tane. Şu anda sağ populistler, sosyal demokratlar ve liberaller ikişer sandalyeyle, Hıristiyan Merkez Partisi ise bir sandalyeyle temsil ediliyor. Seçim sonucuna göre, Federal Konsey’in yapısındaki dağılım da değişmeyecek.
* * * *
İsviçre’de meclisin yılda dört kez yalnızca üç hafta süreyle toplandığını çok kişi bilmez. Milis politikası ilkesi geçerlidir, dolayısıyla meclis üyelerinin çoğunun tam zamanlı farklı asıl bir işi var. Bir meclis üyesine, siyasi çalışmalarından dolayı maaş ve giderleri için yılda en fazla yaklaşık yüz bin frank ödeniyor. Bu 80 bin frank civarında olan yıllık ulusal ortalama gelirin biraz üzerinde. Çıkarılan yasaya karşı 100 gün içinde 50.000 imza toplanırsa, yasa referanduma sunuluyor. Böyle bir siyasi kültürün olduğu ülkede seçimin nasıl bir etkisi olur?
