2025 yılında bağımsız denetime tabi şirketler

Şirketlerin finansal şeffaflık, hesap verebilirlik ve kurumsal yönetim ilkelerine uygunluğunu sağlamada bağımsız denetim hayati öneme sahiptir. Türkiye’de bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar Cumhurbaşkanı Kararları ile güncellenmektedir.

Özellikle yatırımcılar, şirket ortakları ve yöneticiler için… Ancak gerçeğe ulaşmak ne yazık ki her zaman mümkün olmuyor. Çünkü çoğu zaman elimizdeki verileri bizzat kaynağından inceleme şansımız yok. Başkalarının hazırladığı finansal raporlar ve tablolar üzerinden karar vermek zorundayız.

Peki, bu verilerin ne kadar doğru olduğunu nasıl bileceğiz? İnsan doğası, çıkarlar ve hatalar hep vardı ve var olmaya devam edecek. Bir yerde bilgi varsa, orada hata veya hile ihtimali de kaçınılmazdır. Hele ki bilginin sunucusu ile kullanıcısı arasında çıkar çatışması varsa… İşte tam bu noktada devreye "bağımsız denetim" giriyor.

Bu bağlamda, 1 Mayıs 2025 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan ve 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 9774 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 2012/4213 sayılı Karar’da önemli değişiklikler yaparak yeni ölçütleri belirlendi.

Bugünkü yazımda 2025 yılında Bağımsız Denetime Tabi Şirketleri inceleyelim..

1. YASAL DÜZENLEME VE MEVZUAT KAYNAKLARI

2025 yılı itibarıyla şirketlerin bağımsız denetime tabi olup olmayacağı 2012/4213 sayılı Karar’ın 3. maddesinin (b) fıkrasının (2) ve (3) bentlerinde yapılan değişiklikler doğrultusunda tespit edilmektedir. Yeni düzenleme ile birçok eşik değer güncellenmiş ve belirli sektörler için özel hükümler ihdas edilmiştir.

2. GENEL ÖLÇÜTLERE GÖRE DENETİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Bağımsız denetim yükümlülüğü için üç temel finansal ve operasyonel ölçüt öngörülmüştür:

Aktif toplamı: 300 milyon TL (önceki: 150 milyon TL)

Yıllık net satış hasılatı: 600 milyon TL (önceki: 300 milyon TL)

Çalışan sayısı: 150 kişi (değişmemiştir)

Bu üç ölçütten en az ikisinin eşik değerlerini art arda iki hesap döneminde aşan şirketler, bağımsız denetime tabi tutulacaktır.

3. ÖLÇÜTE BAĞLI OLMAKSIZIN DENETİME TABİ OLAN ŞİRKETLER

Yeni düzenlemeyle birlikte bazı şirketler ölçütlerden bağımsız olarak doğrudan denetim kapsamına alınmıştır. Bunlar ekli (I) sayılı listede yer alan:

Sermaye piyasası kuruluşları (portföy yönetim şirketleri, ipotek finansmanı kuruluşları vb.)

Bankacılık ve finansal kuruluşlar

Sigorta ve bireysel emeklilik şirketleri

Borsa İstanbul’da faaliyet izni verilen şirketler

Medya hizmet sağlayıcıları

EPDK, BDDK ve TCMB düzenlemelerine tabi kurumlar

Kamu iktisadi teşebbüsleri

gibi birçok önemli sektörü kapsamaktadır.

4. SPK KAPSAMINDA HALKA AÇIK SAYILAN ŞİRKETLER

Sermaye piyasası araçları borsada işlem görmeyen fakat Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) kapsamında halka açık sayılan şirketler için daha düşük eşikler öngörülmüştür:

Aktif toplamı: 30 milyon TL

Yıllık net satış hasılatı: 40 milyon TL

Çalışan sayısı: 50 kişi

Bu ölçütlerden en az ikisini iki yıl art arda aşan şirketler, bağımsız denetim kapsamına girecektir.

5. (II) SAYILI LİSTE KAPSAMINDAKİ ŞİRKETLER

Elektronik haberleşme, ödeme hizmetleri ve belediye iştiraki gibi belirli sektörlerde faaliyet gösteren şirketler için ayrıca (II) sayılı liste oluşturulmuştur. Bu listeye giren şirketlerin eşik değerleri de artırılmıştır:

Aktif toplamı: 120 milyon TL (önceki: 60 milyon TL)

Yıllık net satış hasılatı: 150 milyon TL (önceki: 80 milyon TL)

Çalışan sayısı: 100 kişi (değişmemiştir).

6. İSTİSNALAR VE KAPSAM DIŞI KALAN ŞİRKETLER

Yeni karar kapsamında bazı şirketler bağımsız denetim yükümlülüğünden istisna tutulmuştur:

Özelleştirme kapsamındaki bazı kamu şirketleri

Sermayesinin %50’si devlete ait olan belirli kamu şirketleri

Tasfiye sürecindeki tasarruf finansman şirketleri.

7. EŞİK DEĞERLERİN AŞILMASI VE DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

Denetim yükümlülüğünün belirlenmesinde aşağıdaki esaslar dikkate alınır:

Son iki yıla ait finansal tablolar ve ortalama çalışan sayısı esas alınır.

Grup şirketlerinde, bağlı ortaklık ve iştiraklerin rakamları da konsolide şekilde değerlendirilir.

İştiraklerde oranlı konsolidasyon uygulanır.

Ayrıca, eşiklerin art arda iki yıl altında kalınması veya bir yılda eşiklerin %20 ve üzeri oranda altında kalınması halinde şirketler denetim kapsamından çıkarılır

8. BAĞIMSIZ DENETİMİN YARARLARI

Bağımsız denetimin sağladığı temel yararlar şunlardır:

Finansal Tabloların Güvenilirliğini Artırır: İşletmelerin mali tabloları denetimden geçmişse, bu tabloların doğruluğuna duyulan güven artar.

Sahtekarlıkların Önlenmesine Katkı Sağlar: Yönetim ve çalışanların sahtekarlık yapma eğilimi denetim baskısıyla azalır.

Vergi Denetimi Riskini Azaltır: Resmi kurumlara sunulan güvenilir mali tablolar, vergi denetimi olasılığını düşürür.

Kredi Olanaklarını Genişletir: Bankalar ve finans kuruluşları, denetlenmiş mali tablolar üzerinden işlem yapıyor.

Bağımsız denetimin olmadığı bir dünyada herkes her bilgiyi tekrar tekrar sorgulamak, doğruluğundan emin olamadan risk almak zorunda kalırdı. Şeffaflık bir yana, piyasalardaki güven duygusu ciddi şekilde zedelenirdi.

Tabii ki her denetim türü aynı değil. İç denetim, işletmenin kendi içinde kurduğu güvenlik ağı gibiyken; dış denetim, işletmeyle doğrudan organik bağı olmayan profesyonellerin yaptığı denetimdir.

Özellikle dış denetim – bağımsız denetim – işte bu yüzden bu kadar kıymetlidir. Çünkü orada bir “mesafe” ve “objektiflik” vardır.

Üstelik bağımsız denetim sadece büyük holdingler için geçerli değil. Küçük ve orta ölçekli işletmeler de, yatırım almak, kredi kullanmak ya da piyasadaki itibarlarını artırmak için bağımsız denetime başvuruyorlar.

Ülkemizde de bu konuya yönelik ciddi yasal düzenlemeler var. Türk Ticaret Kanunu ve Kamu Gözetimi Kurumu'nun belirlediği standartlar çerçevesinde şirketler finansal tablolarını bağımsız denetçilerle kontrol ettirmek zorundalar. Aksi halde, hazırladıkları tablolar hukuken "yok hükmünde" sayılıyor.

Sonuç olarak, bağımsız denetim; ekonominin bel kemiğini oluşturan güven unsurunun en sağlam dayanağıdır.

Güvenin olduğu yerde yatırım olur, büyüme olur, gelişim olur. Güvenin olmadığı yerdeyse, sadece soru işaretleri ve belirsizlikler kalır. Bu yüzden bugün işletmeler için bağımsız denetim bir zorunluluk değil, adeta bir var olma sebebi haline geldiğini hatırlatalım..

Sonuç

2025 yılı itibarıyla yürürlüğe giren yeni düzenleme, Türkiye’deki şirketlerin bağımsız denetime tabi olup olmayacağına dair kriterleri önemli ölçüde değiştirmiştir. Eşik değerlerin yükseltilmesi, daha güçlü sermaye yapısına sahip şirketlerin denetim kapsamına alınmasını sağlarken; sektör bazlı istisnalar ve özel listeler, düzenlemenin sektörel farklılıkları da gözettiğini göstermektedir.

Bu bağlamda, işletmelerin bağımsız denetim yükümlülüğünü doğru analiz edebilmek için mevzuatı sürekli takip etmeleri ve mali raporlama sistemlerini bu doğrultuda yapılandırmaları gerekmektedir.