Kocaeli'nin Su Kaynakları -4
Kocaeli’nin su kaynaklarını anlatmaya devam ediyorum. Önümüzdeki hafta bu yazı dizisinin son bölümünü okuyabileceğiz. Bölgenin iki denize (Karadeniz ve Marmara) ve bir göle (Sapanca Gölü) kıyısı olması ve güney yönünün boydan boya bir sıra dağla (Samanlı Dağları) çevrili olması su kaynaklarını çeşitli kılmış.
Sarısu
Sarısu ile ilgili bilgilere, yazı dizisinin ilk bölümünde yer vermiştim. Sarısu tanıtımı kısa kaldığı için bu bölümü ilave etmem gerekli diye düşündüm. Sarısu, Kandıra’dan Karadeniz’e dökülen bir su kaynağı. Kandıra şehir merkezine 8 km mesafede bulunan Babaköy sınırları içerisinden akan Sarısu, sazan, tatlısu levreği, kefal ve çeşitli su balıklarına da yuva olan bir su kaynağı konumundadır. Sarısu, bir kilometre uzunluğundaki sahile paralel akarak kumsal bitiminde Karadeniz’e kavuşmakta. Bölge içerisinde yer alan Seyrek Yaban Hayatı Geliştirme Sahası, Karadeniz kıyısında, florası ve iklimi ile yaban yaşamına elverişli bir habitat sunuyor. Sarısu, Karadeniz ve çam ormanları arasında yer alan bu geliştirme sahasının kuzeyinde bulunuyor. Sahada Karaca (Capreolus capreolus) ve Kızıl geyik (Cervus elaphus) korunan türler arasında. Bölgede yapılan çalışmada 165 kuş türü tespit edilmiş. Bu sayı Kocaeli’de kaydedilmiş olan tüm kuş türlerinin % 66’sını, tüm ülkede tespit edilen türlerin ise % 35,33’ünü kapsamakta. Bu türlerin 36’sı yaz göçmeni, 52’si kış göçmeni, 33’ü transit göçmen, 44’ü ise yerlidir.
Uzunkum Tabiat Parkı
Kandıra’da bulunan tabiat parkının kuzey kesimi Karadeniz sahilinin manzarasına sahip. Kuzey kesiminde bölgeye ismini veren ‘Uzunkum’ isimli kumsal mevcut. Güney kesimi, doğallığını koruyan orman örtüsü ile kaplı yamaçlar üzerinde yer almaktadır. 235 hektar alana sahip tabiat parkının büyük bölümü çam ormanları oluşturuyor. Güneydoğu kısmında Mağaratepe bulunmakta. Uzunkum isimli bir dere de tabiat parkının içerisinden geçmekte. İşte bu su kaynağı burada bulunan tüm habitatı var etmiş. Daha önce de yazmıştım; ‘su varsa, hayat var’, su yoksa o coğrafyada yaşamdan bahsetmek zor. İçerisinde bulunduğumuz yüzyıl suyun önemini anlayacağımız bir zaman. Umarım bunun ayırtına varabiliriz. Tabiat parkının kuzeyinde ise Gökçeliburun Tepesi bulunmaktadır. Kıyı boyunca çok çeşitli bitki örtüsü vardır. Bunlardan bir de nesli tükenmekte olan Kum zambağı (Pancratium maritimum) yetişmektedir. Ayrıca saha içerisinde andız, ardıç, pelit, defne, dişbudak, sedir, kuşburnu, gürgen, şimşir, kızılcık kirazı, tırşık, sütleğen otu, erguvan, develik, basur otu, çöl menekşesi, çiğdem, karakılıç, yosun türleri, çakırdikeni, üçgül ve kender de yetişmektedir. Tabiat parkının yaban yaşamında ise Kaplumbağa, Tilki, Tavşan, Turaç, Keklik, Karatavuk, Yelfe, Baykuş, Kunduz, Delice ve Oklu kirpi bulunmaktadır.
KUTU
Kumul ekosistemlerinin incisi olarak isimlendiren endemik kum zambakları, Kandıra’nın Karadeniz sahillerinde doğal olarak yetişmekte. Güzelliği ve zarafeti temsil eden beyaz çiçekleriyle Ağustos ile Ekim ayları arasında açan sahilleri süsleyen bu bitki ülkemiz dışında İtalya, İspanya ve Yunanistan’da da yetişmekte. Kum zambağı (Pancratium maritimum), nergisgiller (Amaryllidaceae) familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Çok yıllık, soğanlı, genişçe uzun şeritsi yapraklı, yaklaşık 40-45 cm boyunda, beyaz çiçekli, çiçek sayısı 3-15, koronalı, korona tepallerin 2/3’ü kadardır.
İzmit Körfezi Sulakalanı
İzmit-Gölcük Sahil Yolu üzerinde, yolun iki tarafına da yayılmış olarak sulakalan bulunmaktadır. Bu alan, kuşların göç yolu üzerinde önemli bir istasyon niteliğindedir. Alanın, uluslararası bir kuş göç zinciri alanlarından biri olması sebebi ile kuşların beslenme ve barınma gibi ihtiyaçlarının giderilmesi açısından önemlidir. Son yıllarda 165 kuş türü bu alanda gözlemlenmiştir. Bunlar arasında bulunan 100 tür küresel ölçekte koruma altındadır. İzmit Körfezi Sulakalanı’nda, IUCN Kırmızı Listesi’nde bulunan Dikkuyruk ördeği (Oxyura leucocephala) ve Bern Sözleşmesi EK-II Listesi’nde yer alan Küçük karabatak (Plalocrocorax pygrmaeus) için üreme sonrası önemli bir konaklama ve beslenme alanı olması nedeniyle de önemli kuş alana (ÖKA) adayıdır. Bu iki kuş türü ülkemizin taraf olduğu Bern Sözleşmesi EK-II’de (Kesin Korunması Gerekli Tür Listesi) yer almaktadır. İzmit Körfezi Sulakalanı, uluslararası ve ulusal sözleşme, yönetmenlikler ile Avrupa Birliği Natura 2000 Habitat direktiflerinin yasal korunması altındadır. Yaklaşık 120 hektar saha, 5.12.2006 tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından sulakalan ilan edilmiştir.
Jeotermal alanlar
Batıda Yalova, doğuda Sakarya Kuzuluk termal tesisleri ile bu üç ili boydan boya kat eden Kuzey Anadolu Fayı üzerinde olmasına rağmen Kocaeli sınırları içerisinde büyük bir termal saha yoktur. İlin güneyindeki Yazlık Köyü civarında MTA tarafından etüdü yapılmış iki zayıf su kaynağı bulunmaktadır. Yazlık Ilıcası, İzmit-Gölcük Karayolu üzerindeki Yeniköy sınırları içerisinde, denize 3 km uzaklıktadır. Bizans Dönemi’nde de kullanılan suyun cilt hastalıklarına iyi geldiği belirlenmiştir.
Ilıca’nın restorasyonu ve çevre düzenleme çalışmaları yapılmıştır.
Kocaeli’nin su kaynaklarının büyük kısmını bu yazı dizisi ile tanımış olduk. Önümüzdeki hafta, bu su kaynaklarının korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması için bir takım önerilerim olacak.
