Ağrı’nın Hamur ilçesinde, Osmanlı mimarisinin bölgedeki nadir örneklerinden biri olan Hamur Kümbeti, kapsamlı restorasyon çalışmalarının ardından yeniden ziyarete açıldı. 1812 tarihli yapının özgün mimarisi korunarak gerçekleştirilen çalışmalar, hem kültürel mirasın yaşatılması hem de bölge turizminin canlandırılması açısından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.
Düzgün Kesme Taş İşçiliği ve Bazalt Süslemeler
Türk-İslam anıt mezar mimarisinin karakteristik izlerini taşıyan Hamur Kümbeti, özellikle düzgün kesme taş kullanımı ve bazalt kuşaklarla bezenmiş dış yüzeyiyle dikkat çekiyor. Yerel kaynaklara göre, kümbetin tarihî yapısı yalnızca mimari değil, bölgenin sosyo-kültürel geçmişine de ışık tutuyor.
Yerel Halkın Hafızasında Yaşayan Bir Miras
Restorasyon sonrası ilk ziyaretçilerden biri olan ilçe sakini Mehmet Ali Kaya, kümbetin yalnızca bir tarihî eser değil, aynı zamanda ailesiyle bağ kurduğu bir miras olduğunu ifade etti. Kaya, yapının hem aile büyüklerinden kalan bir hatıra hem de devlet envanterinde tescilli bir kültürel değer olduğunu vurguladı. Kümbetin geçmişiyle ilgili anlatılar ise yalnızca taşlara değil, bölge halkının belleğine de kazınmış durumda.
İshak Paşa Sarayı ile Tarihi Bağlantı
Yerel rivayetlerde, Hamur Kümbeti'nin Doğubayazıt’taki ünlü İshak Paşa Sarayı ile tarihsel bir bağlantısı olduğu dile getiriliyor. Anlatılara göre, eserin yapımında yer alan kişilerden biri olan Sürmeli Mehmet Paşa’nın hikâyesi, kümbetin Osmanlı’nın doğu sınırındaki stratejik ve kültürel varlığıyla ne kadar yakından ilişkili olduğunu ortaya koyuyor.
Savaş Yıllarının Sessiz Tanığı
Kümbet, yalnızca inşa edildiği dönemin değil, Kurtuluş Savaşı yıllarının da sessiz tanıklarından biri. Bölge halkı arasında aktarılan bilgiye göre, Yusuf Bey’in torunu ve arkadaşlarının Ruslara esir düşmesi gibi olaylar, bu yapıların yalnızca mimari değil, tarihsel tanıklık açısından da önem taşıdığını gözler önüne seriyor.
Kültürel Koruma Bilinci Gelişiyor
Son yıllarda artan restorasyon faaliyetleriyle birlikte, Ağrı’daki birçok tarihî yapı yeniden gün yüzüne çıkarılıyor. Ancak Mehmet Ali Kaya gibi yerel halk temsilcileri, bu eserlerin korunmasının sadece devletin değil, bölge halkının da sorumluluğunda olduğunu vurguluyor.
Hamur Kümbeti'nin Açılması Ne Anlama Geliyor?
Kültürel mirasların yeniden işlev kazanması, yalnızca geçmişi korumak değil, aynı zamanda geleceğe yön vermek anlamına geliyor. Hamur Kümbeti'nin restore edilerek ziyarete açılması, hem Ağrı'nın kültürel değerlerini görünür kılıyor hem de tarih bilinciyle şekillenen yeni bir toplumsal hafızanın oluşmasına katkı sağlıyor.
