Vatikan Apostolik Kütüphanesi dünya kültür mirasına ev sahipliği yapıyor
1475 yılında kurulan ve dünyanın en eski bilimsel kütüphanelerinden biri olarak kabul edilen Vatikan Apostolik Kütüphanesi, bugün 80 binin üzerinde el yazması ve yaklaşık bir buçuk milyon basılı eserle dünya kültür mirasına ev sahipliği yapıyor. Bu değerli koleksiyonun en dikkat çekici parçalarından biri ise, Osmanlı'nın büyük seyyahı Evliya Çelebi’ye ait Nil Haritası.
Giuseppe Simonio Assemani'nin evi
Nil Nehri'nin detaylı bir şekilde tasvir edildiği, 6 metre uzunluğundaki ve eni 45 ila 88 santimetre arasında değişen bu dev harita, boyutlarının büyüklüğü sebebiyle kütüphanenin tarihi restorasyon laboratuvarının üst katındaki özel bir alanda onarılıyor. Bu alan, eseri 18. yüzyılın ortalarında Konstantinopolis’ten alarak Vatikan’a kazandıran Giuseppe Simonio Assemani'nin evi olarak biliniyor.
Osmanlı'dan Venedik’e, Venedik’ten Vatikan’a Uzanan Bir Belge
Venedik yapımı kâğıt üzerine hazırlanmış olan harita, Osmanlı alfabesiyle yazılmış filigranlara sahip. Bu özellik, haritanın Türkler tarafından özel siparişle yaptırıldığını ortaya koyuyor. Yetkililer, kâğıdın dokusunda kullanılan pamuk ve keten gibi doğal liflerin, haritaya bugün dahi üstün bir dayanıklılık sağladığını vurguluyor.
Restorasyon titizlikle yapılıyor
Restorasyon sürecini, büyük boyutlu eserler konusunda uzman olan Manuela Belli yürütüyor. Daha önce Bernini eserleri üzerinde de çalışmış olan Belli, haritanın orijinal yapısını korumak adına büyük bir titizlikle çalışıyor. Vatikan Kütüphanesi’nin restorasyon bölümünün İspanyol sorumlusu Angela Nuñez Gaitan da haritanın önemine dikkat çekerek, bu tür eserlerin korunmasında müdahaleden çok, özgürlüğünü koruma anlayışıyla hareket edilmesi gerektiğini belirtiyor.
maddi desteği Suudi Arabistan sağlıyor
Nil Haritası’nın yeniden hayat bulmasını sağlayan restorasyon projesi, Suudi Arabistan Kültür Bakanlığı’na bağlı Diriyah Bienali Vakfı’nın desteğiyle gerçekleştiriliyor. 20 bin Euro’ya mal olan bu kapsamlı çalışma, yıllardır sürdürülen kaynak arayışlarının sonunda hayata geçirildi. Katar Milli Kütüphanesi gibi başka talipliler olsa da Suudi Arabistan’ın somut adımları projeyi gerçeğe dönüştürdü.
bilimsel çalışmalar haritayı keşfediyor
Harita, ilk kez 1768’de kütüphane kayıtlarına geçmiş, ancak uzun süre göz ardı edilmişti. 1949 yılında Türkolog Ettore Rossi’nin haritayı tekrar gündeme taşımasıyla Evliya Çelebi’ye ait olduğu tespit edildi. Sonraki süreçte Prof. Dr. Nuran Tezcan ve Prof. Robert Dankoff’un araştırmalarıyla eser üzerine detaylı bilimsel bilgiler ortaya kondu.
Evliya Çelebi’nin Seyahatnameleriyle Birebir Uyumlu
Nil Haritası’nın, Evliya Çelebi’nin 1672-73 yıllarında Kahire’den başlayıp Nil’in kaynaklarına kadar uzanan seyahatinin izlerini taşıdığı, Seyahatname’nin 10. cildiyle birebir örtüştüğü tespit edildi. Uzmanlar, haritanın doğrudan Evliya Çelebi’nin gözetiminde ya da onun talimatları doğrultusunda hazırlandığı kanaatinde.
Osmanlı-Türk el yazmalarından oluşan 600'e yakın eser koruma altında
Kütüphane yetkilileri, Osmanlı-Türk el yazmalarından oluşan 600'e yakın eseri koruma altına aldıklarını belirtti. Bu eserlerden bazıları geçmişte Azerbaycan Haydar Aliyev Vakfı’nın maddi katkılarıyla restore edildi. Bu kapsamda İskendernâme gibi kıymetli eserler de günümüze taşındı.
Osmanlı'nın Kültürel İzleri Dünya Sahnesinde Güçleniyor
Bugün Vatikan Apostolik Kütüphanesi’nde yılda yaklaşık 6.000 araştırmacı bilimsel çalışmalar yürütüyor. Osmanlı’ya ait bu tür nadide eserlerin titizlikle restore edilmesi, Türkiye’nin ve Türk-İslam medeniyetinin dünya kültür mirasındaki yerini daha da güçlendiriyor.
