Orta kulak iltihabı (Otitis Media), kulak zarı arkasındaki orta kulak boşluğunda sıvı birikimi ve iltihaplanma ile karakterize yaygın bir enfeksiyondur.
Genellikle soğuk algınlığı, grip veya alerjiler nedeniyle tıkanan Östaki borusunun neden olduğu bu durum, özellikle çocuklarda şiddetli ağrıya yol açar.
Erken teşhis ve tedavi, işitme kaybı gibi ciddi komplikasyonları önlemek için kritiktir. Orta kulak iltihabı nasıl anlaşılır? İşte dikkat etmeniz gereken kriterler aşağıdadır:
- Kulak Ağrısı: Özellikle yatarken veya öksürürken artan küt, zonklayıcı veya keskin kulak ağrısı hissedilmesidir.
- İşitme Kaybı: Orta kulakta biriken sıvı nedeniyle seslerin kulağa ulaşmasının engellenmesi sonucu geçici işitme azlığı yaşanmasıdır.
- Kulakta Dolgunluk Hissi: Kulakta basınç, tıkanıklık veya doluluk hissinin sürekli olarak var olmasıdır.
- Ateş: Özellikle çocuklarda iltihaplanmaya bağlı olarak yüksek veya hafif derecede ateş yükselmesi görülmesidir.
- Kulak Akıntısı: İltihaplı sıvının kulak zarını delmesi sonucu kulaktan kanlı, irinli veya berrak sıvı gelmesidir.
Bu beş temel belirti, orta kulak iltihabının en yaygın göstergeleridir. Bu semptomlardan bir veya daha fazlasını deneyimliyorsanız, doğru teşhis ve uygun tedavi için bir Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına başvurmanız önemlidir.
Orta Kulak İltihabı Belirtilerinin Detaylı İncelenmesi
Orta kulak iltihabı, genellikle üst solunum yolu enfeksiyonunu takip eder. İltihabın nedeni, orta kulaktaki mukusun normalde Östaki borusu aracılığıyla burnun arkasına akıtılamaması ve bu mukusun enfekte olmasıdır.
Ağrı ve Basınç
- Şiddeti Değişen Ağrı: Ağrı, enfeksiyonun erken evresinde hafif bir rahatsızlık olarak başlayıp, iltihap ve sıvı birikimi arttıkça şiddetli zonklayıcı ağrıya dönüşebilir.
- Yutkunma ve Yatış Pozisyonu: Hastalar genellikle yutkunurken, çiğnerken veya yattıklarında ağrının arttığını ifade ederler, çünkü bu hareketler orta kulaktaki basıncı değiştirir.
İşitme ve Dolgunluk
- İşitme Azlığı: Orta kulaktaki sıvı, ses dalgalarının kulak zarı ve küçük kemikçikler (örs, çekiç, üzengi) aracılığıyla iç kulağa iletilmesini engeller. Bu durum geçici, hafif ila orta derecede iletim tipi işitme kaybına neden olur.
- Basınç Hissi: İltihaplanma, orta kulak boşluğunun şişmesine ve negatif basınç oluşmasına yol açarak kişide su altında olma veya kulakta tıkanıklık hissi yaratır.
Uzmanlar, "Orta kulak iltihabının en belirgin şikâyeti şiddetli kulak ağrısıdır. Bu ağrıya ek olarak, özellikle çocuklarda kulakta uğultu, basınç ve geçici işitme azlığı, hastalığın tanısını koymada kilit rol oynar," diye belirtmektedir.
İlginizi Çekebilir: Göbekte Ödem Olduğu Nasıl Anlaşılır?
Bebeklerde Orta Kulak İltihabı Nasıl Anlaşılır?
Bebekler ve küçük çocuklar, Östaki borularının daha kısa, yatay ve dar olması nedeniyle orta kulak iltihabına karşı daha hassastır. Belirtileri sözel olarak ifade edemedikleri için teşhis, davranışsal ipuçları ve fiziksel muayene ile konulur.
Davranışsal ve Fiziksel İpuçları
- Kulağı Çekme veya Ovalama: Bebekler ağrıyan kulağı rahatlatmak için sürekli kulaklarını çeker, vurur veya ovalar. Bu, orta kulak iltihabının en belirgin işaretidir.
- Ağlama ve Huzursuzluk: Özellikle yatarken veya emzirirken (yutkunma basıncı nedeniyle) artan sebepsiz, sürekli ağlama ve huzursuzluk gözlemlenir.
- Uyku Problemleri: Ağrı nedeniyle gece uyanma ve uykuya dalmakta zorluk yaşanması.
- Beslenme Reddi: Yutkunma eylemi ağrıyı artırdığı için bebekler beslenmeyi reddedebilir veya iştahları azalabilir.
- Denge Problemleri: İç kulak yakındaki basınç nedeniyle bebeklerde denge bozuklukları veya sakarca yürüme görülebilir.
- Yüksek Ateş: 38°C ve üzeri ateş, enfeksiyonun varlığını gösterir.
Çocuk doktorları, ebeveynlere, "Bir bebekte burun akıntısı, öksürük gibi üst solunum yolu belirtileri varsa ve ardından bebek aniden geceleri sürekli ağlamaya ve kulağını tutmaya başlıyorsa, bu hemen hemen her zaman orta kulak iltihabı demektir," şeklinde gözlemlerini aktarırlar.
Orta Kulak İltihabının Nedenleri ve Risk Faktörleri
Orta kulak iltihabı genellikle bakteriyel veya viral bir enfeksiyon sonucu gelişir.
Nedenler ve Tetikleyiciler
- Östaki Borusu Disfonksiyonu: Orta kulak ile burun arkasını bağlayan östaki borusu, soğuk algınlığı, sinüzit veya alerji nedeniyle şişip tıkanır. Bu tıkanıklık, orta kulakta sıvı ve negatif basınç birikmesine yol açar.
- Viral veya Bakteriyel Enfeksiyonlar: Orta kulakta biriken sıvı, vücuttaki bakteri veya virüsler (özellikle Streptococcus pneumoniae ve Haemophilus influenzae) için ideal bir üreme ortamı oluşturur.
- Geniz Eti Büyümesi: Özellikle çocuklarda geniz etinin (adenoid) büyümesi, östaki borusunun ağzını kapatarak kronik iltihaplanmaya zemin hazırlar.
Risk Faktörleri
- Yaş: En büyük risk faktörü, östaki borusu yapısının tam gelişmediği 6 ay ile 2 yaş arası çocuklardır.
- Sigara Dumanına Maruz Kalma: Pasif içicilik, çocuklarda östaki borusunun iltihaplanma ve enfeksiyon riskini önemli ölçüde artırır.
- Kreş ve Okul Ortamı: Toplu yaşam alanları, üst solunum yolu enfeksiyonlarının (grip, soğuk algınlığı) kolay yayılmasına neden olur.
- Mevsim: Kış ve ilkbahar başları, soğuk algınlığı ve grip vakalarının arttığı dönemler olduğu için risk yüksektir.
Uzmanlar, "Orta kulak iltihabı vakalarının %90'ından fazlası, üst solunum yolu enfeksiyonu veya alerji sonrası tıkanan östaki borusunun işlevini yerine getirememesiyle ilişkilidir. Çocuklarda bu durumun sık görülmesi, östaki borusunun yapısıyla doğrudan bağlantılıdır," şeklinde bilimsel çıkarımla konuyu desteklemektedir.
Orta Kulak İltihabı Teşhisi ve Tedavisi
Orta kulak iltihabının teşhisi ve tedavisi, doğru yöntemin belirlenmesi için önemlidir.
Teşhis Yöntemleri
- Otoskopik Muayene: Hekim, kulak zarının görünümünü inceleyen bir cihaz (otoskop) kullanarak kulak zarının kızarık, şişkin veya arkasında sıvı birikimi olup olmadığını kontrol eder. Bu temel teşhis aracıdır.
- Timpanometri: Orta kulak basıncını ve kulak zarının hareketliliğini ölçen bir testtir. Orta kulakta sıvı birikimi varsa, kulak zarı titreşimi azalır.
- Akustik Reflektometri: Kulak zarı hareketliliğini ölçmek için kulağa ses dalgaları gönderen ve geri dönen sesi analiz eden bir testtir.
Tedavi Seçenekleri
- Gözlem ve Ağrı Yönetimi: Hafif vakalar, özellikle viral enfeksiyonlarda, ilk 48 saat ağrı kesici (parasetamol/ibuprofen) ile yakından izlenir.
- Antibiyotikler: Bakteriyel bir enfeksiyon teşhisi konulursa, doktorlar enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotik reçete edebilirler.
- Kulak Tüpü (Ventilasyon Tüpleri): Kronikleşen, sık tekrarlayan veya işitme kaybına yol açan durumlarda, orta kulaktaki sıvıyı boşaltmak ve basıncı dengelemek için kulak zarına küçük tüpler yerleştirilebilir.
- Geniz Eti Ameliyatı: Geniz etinin tıkanıklığa neden olduğu kanıtlanırsa, östaki borusunun işlevini düzeltmek amacıyla geniz eti cerrahi olarak çıkarılabilir.
Orta Kulak İltihabı Karşılaştırma Tablosu
| Kriter | Akut Orta Kulak İltihabı | Seroz Orta Kulak İltihabı (Sıvı Birikimi) |
|---|---|---|
| Ağrı | Şiddetli, aniden başlayan kulak ağrısı. | Genellikle ağrısız veya hafif basınç/dolgunluk hissi. |
| Ateş | Genellikle yüksektir (özellikle çocuklarda). | Nadiren ateş görülür. |
| İşitme | Geçici işitme azlığı (iltihap nedeniyle). | Kalıcı veya uzun süreli işitme azlığı (sıvı nedeniyle). |
| Sıvı İçeriği | İrinli ve iltihaplı sıvı. | İltihapsız, berrak veya yapışkan sıvı. |
| Tedavi Önceliği | Antibiyotik ve ağrı kesici. | Gözlem, bazen kulak tüpü. |
Kaynak: https://www.cochranelibrary.com/cdsr/doi/10.1002/14651858.CD000219.pub5/full
