M çiçeği virüsü sahneyi terk etmiyor
Kamuoyunun dikkatinden düşse de, M çiçeği virüsü (Mpox) sessiz sedasız yayılmayı sürdürüyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Haziran ayında bildirilen 4 bin 798 vakaya rağmen küresel anlamda düşüş eğilimi olduğunu vurguluyor. Ancak Afrika kıtası bu eğilimin dışında bir tablo çiziyor.
Virüs haritası değişiyor, ancak Afrika odakta kalıyor
Mpox’a karşı ilk küresel alarmın verildiği 2022’den bu yana virüs coğrafya değiştiriyor: Çin, Avustralya, ABD ve Birleşik Krallık gibi ülkelerde izole vakalar görülse de, asıl yayılım hâlâ Orta ve Doğu Afrika’da yaşanıyor. Yeni genetik tür “Klad 1b”, özellikle Kongo Demokratik Cumhuriyeti (KDC) ve komşu ülkelerde yaygın. DSÖ, bu nedenle geniş çaplı değil, maruz kalma riski yüksek gruplara özel hedefli aşılama stratejisi öneriyor.
869 bin doz aşı yapıldı; ama yeterli değil
DSÖ’nün desteğiyle, Güney Afrika’dan Liberya’ya sekiz ülkede MVA-BN tipi aşılarla tek dozluk programlar başladı. Uygulanan 869 binden fazla dozun yüzde 69’u KDC’deki nüfusa ulaştı. Ancak uzmanlar, bu aşılama çabasının virüsün durdurulması için yeterli olmadığını düşünüyor.
artık sadece hayvandan değil insandan insana yayılıyor
Başlangıçta kemirgen hayvanlardan bulaşan Mpox, artık insandan insana temasla da kolayca yayılabiliyor. Ortak havlu, çarşaf kullanımı ya da vücut sıvılarına temas, bulaşma riskini artırıyor. DSÖ, döküntüler geçene kadar hastaların izole kalmasını ve maske takmasını öneriyor. Ellerin dezenfekte edilmesi ve cilt bakımına özen gösterilmesi de bulaşmanın önlenmesinde kritik önlemler arasında.
Tedavi yok ama önlem var
Mpox için hâlâ onaylanmış özel bir tedavi bulunmuyor. DSÖ Sözcüsü Margaret Harris, bağışıklığı zayıf bireylerde ve çocuklarda ölüm riskinin daha yüksek olduğunu belirtiyor. Virüs, genellikle 2 ila 4 hafta içinde iyileşse de, ağır semptomlarla seyreden vakalar artıyor.
DSÖ'nün uyarısı net
DSÖ'nün 2024'te yeniden "uluslararası halk sağlığı acil durumu" ilan etmesi, hastalığın hâlâ küresel tehdit olabileceğine işaret ediyor. 50 ülkeden bildirilen haziran verileri, bu tehdidin hâlâ kontrol gerektirdiğini gösteriyor. Toplumsal bağışıklık kazandıracak aşılar yaygınlaşmadıkça Mpox’un kalıcı bir hastalık haline gelmesi işten bile değil.
