Türkiye'de ilkbahar ve sonbahar aylarında doğada kendiliğinden yetişen mantarların tüketimiyle birlikte mantar zehirlenmesi vakalarında artış yaşanıyor. Sağlık Bakanlığı’na bağlı Ulusal Zehir Danışma Merkezi’nin (UZEM) verilerine göre, geçen yılın mayıs ayına kıyasla mantar zehirlenmesi nedeniyle hastanelere başvuru oranı yüzde 83 arttı. Toplam vaka sayısı 943'e ulaştı. Uzmanlar, doğadan toplanan mantarların bilinçsizce tüketilmesinin ölümcül sonuçlara yol açabileceği uyarısında bulunuyor.
Zehirlenmelerin belirtileri 2 ila 6 saat içinde başlıyor
Prof. Dr. Cemil Taşcıoğlu Şehir Hastanesi Acil Tıp Kliniği Eğitim Sorumlusu Prof. Dr. Asım Kalkan, doğada bulunan 10 binden fazla mantar türünden sadece çok azının yenilebilir olduğunu belirterek, mantar zehirlenmelerinin genellikle ilk 6 saat içinde belirtiler verdiğini, bazı toksik türlerde bu sürenin 72 saati aşabileceğini söyledi.
Erken dönemde başvuran hastaların; sersemleme, bulanık görme, tansiyon düşüklüğü, bulantı ve kusma gibi semptomlarla geldiğini aktaran Kalkan, geç dönemde karaciğer ve böbrek yetmezliği ile kalp krizine kadar uzanabilen ağır tabloların gelişebileceğini ifade etti. Kalkan, hiçbir zehirli mantarın bilinen bir panzehiri olmadığını vurgulayarak, tedavinin genellikle sıvı desteği ve organ fonksiyonlarının korunmasına yönelik olduğunu kaydetti.
Çıplak gözle zehirli mantar ayırt edilemez
Uzman Diyetisyen Berrin Bayraktar da mantarların besin değeri açısından zengin olduğuna dikkat çekerek, B vitamini, D vitamini, selenyum, potasyum ve lif bakımından önemli bir kaynak olduğunu belirtti. Ancak doğadan toplanan mantarların tüketiminde dikkatli olunması gerektiğini belirten Bayraktar, zehirlenme belirtilerinin 2-4 saat içinde ortaya çıkabileceğini söyledi. “Görünüşüne bakarak bir mantarın zehirli olup olmadığını anlamak mümkün değil” diyen Bayraktar, mantarın çiğ tüketilmemesi, pişirme öncesinde iyi yıkanması ve uzun süre nemli ortamda bekletilmemesi gerektiğini belirtti.
Bayraktar, ambalajlı kültür mantarı alırken üretim tarihi, firma bilgisi ve fiziksel belirtilere dikkat edilmesi gerektiğini, kötü koku, kararma ve ambalaj şişkinliğinin risk işareti olduğunu vurguladı.
Hurafelere dikkat: Kurtlu mantar da zehirli olabilir
Mantar uzmanı Recep Karatepe ise halk arasında yaygın olan yanlış inanışlara dikkat çekerek, "Kurtlanan mantar yenilebilir olur" ya da "Sirkeyle kaynatmak zehrini alır" gibi hurafelerin bilimsel bir temeli olmadığını vurguladı. Karatepe, doğadan toplanan mantarların hem toksik hem de ağır metal birikimi açısından tehlikeli olabileceğini belirtti. Özellikle park ve bahçelerde yetişen mantarların, araç egzoz gazları nedeniyle yüksek düzeyde ağır metal içerebileceğini ve bu maddelerin vücutta birikerek zehirlenmeye yol açabileceğini söyledi.
Türkiye’de yaklaşık 3 bin makro mantar türü bulunduğunu aktaran Karatepe, doğada mantar toplayanların yanlarında sepet, bıçak, fırça ve ilk yardım çantası bulundurmaları, ayrıca giyim açısından uzun paçalı pantolon ve çizme gibi koruyucu önlemler almaları gerektiğini de sözlerine ekledi.
Bilinçsiz mantar tüketiminden kaçının
Uzmanlar, vatandaşlara özellikle doğadan mantar toplarken dikkatli olmalarını, mantarları tanımadan tüketmemelerini ve şüpheli durumlarda zaman kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalarını öneriyor. Zehirlenme şüphesi durumunda tüketilen mantardan bir örnek getirilmesinin, tedavi sürecinde önemli bir adım olduğu da vurgulanıyor
