Hayırseverlikte Yeni Bir Yaklaşım: “Şimdi ve Hızlı”
Son 25 yıldır, Bill Gates, dünyanın en büyük özel vakıflarından biri olan Gates Vakfı’nın arkasındaki en önemli güç oldu. Vakfın profesyonel yapısı, veri odaklı çalışma prensipleri ve özellikle küresel sağlık alanındaki başarıları, diğer bağışçılar için de bir model haline geldi.
Ancak Gates’in son açıklaması, hayırseverlik dünyasında yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Gates, önümüzdeki 20 yıl içinde servetinin neredeyse tamamını vakfa bağışlayacağını ve 2045 yılında vakfın kapatılacağını duyurdu. Bu, Gates’in “parayı toplamak yerine topluma hızlıca geri verme” anlayışına geçiş yaptığını gösteriyor.
Daha Fazla ve Daha Hızlı Bağış: Zamanlama Çok Önemli
Gates’in bu kararı, sadece bağış miktarı açısından değil, “zamanlama” vurgusu ile de büyük yankı uyandırdı. Gates, “Parayı şimdi harcamak, ileride harcamaktan çok daha büyük bir fark yaratır” diyerek, mevcut sorunlara ve fırsatlara anında çözüm getirme gerekliliğine dikkat çekiyor.
Birçok hayırsever, kurduğu vakıfları servetini koruyan ve yavaş yavaş dağıtan bir araç olarak görüyor. Ancak Gates, vakıfların günümüzün acil ihtiyaçlarına hızla yanıt vermesi gerektiğini savunuyor.
Hayırseverlik ve Devlet Destekleri: Kimin Sorumluluğu Daha Büyük?
Gates’in bu kararı aldığı dönemde, ABD başta olmak üzere birçok ülke, küresel yardımlara ayırdığı bütçeyi azaltıyor. Gates ise, devlet desteğinin yerini hayırseverliğin almasının imkansız olduğunu, ancak yine de büyük bağışçıların daha fazla ve daha hızlı destek vermesi gerektiğini düşünüyor.
Gates’in bu tutumu, Elon Musk gibi diğer milyarderlerle yaşanan görüş ayrılıklarını da gün yüzüne çıkarıyor. Gates, hayırseverliğin ertelemeye değil, anında eyleme odaklanması gerektiğini vurguluyor.
“Yaşarken Bağışla” Felsefesi: Chuck Feeney’den İlham
Gates’in yeni yaklaşımı, “Yaşarken Bağışla (Giving While Living)” hareketinden büyük ölçüde etkileniyor. Duty Free alışveriş zincirinin kurucusu Chuck Feeney, yıllarca kimliğini gizli tutarak büyük bağışlar yaptı ve sonunda bu felsefeyi tüm zenginlere yaymaya çalıştı. Gates de, parayı saklamak yerine, yaşarken topluma aktarmanın daha etkili olduğunu düşünüyor.
Vakıflarda Sonsuzluk Dönemi Bitiyor mu?
Geçmişte, vakıflar genellikle “ebedi” olarak planlanırdı ve yalnızca yıllık küçük yüzdeler dağıtılırdı. Ancak son yıllarda, sınırlı süreli vakıflar ve hızlı harcama eğilimi arttı. Rockefeller Philanthropy Advisors’a göre, 2000 yılından sonra kurulan vakıfların neredeyse dörtte biri zaman sınırlı olarak kuruldu.
Gates ve eski eşi Melinda, vakıflarını başlangıçta sonsuza kadar sürdürmeyi planlamamışlardı. Ancak şimdi, 2045’te tamamen kapanacak bir vakıf modelini benimsiyorlar.
Hayırseverlikte Bir Dönüm Noktası mı?
Son yıllarda MacKenzie Scott gibi isimler de servetlerini hızlıca dağıtmaya başladı. Ancak genel olarak bakıldığında, “şimdi ve hızlı” bağış kültürü henüz tam anlamıyla hâkim değil. Gates’in açıklaması, hayırseverliğin geleceğinde bir dönüm noktası olabilir.
Yine de, dev bağışların demokrasilere ve toplumlara etkisi hâlâ tartışılıyor. Vakıfların sadece daha çok değil, daha adil ve topluma daha yakın şekilde bağış yapması gerekliliği önümüzdeki yılların en çok konuşulan konularından biri olacak.
