Kod değil, iş arkadaşı mı?
Yeni nesil yapay zekâ teknolojileri yalnızca ne yaptığıyla değil, nasıl tanıtıldığıyla da tartışma konusu. Claude, Devin, Charlie gibi insansı isimlerle sunulan bu sistemler, giderek “çalışan” olarak pazarlanıyor. Start-up dünyasında bu eğilim, yazılımın soğuk yüzünü gizleyip güven aşılamayı hedefliyor. Ancak gerçek şu: Yapay zekâ, insan iş gücünün yerini almak üzere kurgulanıyor.
Start-up’lar neden bu dili kullanıyor?
Özellikle Y Combinator gibi hızlandırma programlarından çıkan girişimler, yapay zekâyı "asistan", "kodlayıcı", hatta doğrudan "çalışan" gibi etiketlerle sunuyor. Atlog adlı bir şirket, mobilya mağazaları için geliştirdiği yapay zekâyı, ödemeden pazarlamaya kadar her alanda görev yapan bir “çalışan” olarak tanıtıyor. Sistem o kadar iddialı ki, tek bir yöneticiyle 20 mağazayı idare edebileceğini savunuyor. Geriye kalan 19 yöneticinin akıbetiyse sessizce geçiştiriliyor.
İnsan adlarıyla güven pazarlamak
Kullanıcıya yönelik yapay zekâ araçlarında da aynı yaklaşım geçerli. Anthropic’in Claude'u, insansı bir isimle, güvenilir bir “dost” gibi konumlandırılıyor. Tıpkı finans uygulamalarının Dave, Albert veya Charlie gibi isimlerle kullanıcılarına yakınlık kurmaya çalışması gibi. Makine öğrenimi modeli mi, yoksa sizi anlayan “Claude” mu? Elbette insanlar sıcak görünen seçeneği tercih ediyor.
Bu dil neyi gizliyor?
Yapay zekâya dair kullanılan bu "iş arkadaşlığı" söylemi, asıl amacı gölgeliyor: İnsanların yerini almak. Anthropic CEO’su Dario Amodei, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, önümüzdeki 1 ila 5 yıl içinde giriş düzeyindeki beyaz yaka pozisyonlarının yarısının yapay zekâ tarafından ortadan kaldırılacağını söyledi. Amodei’ye göre işsizliğin %20’ye ulaşması mümkün. Şu an bile 1,9 milyon Amerikalı işsizlik maaşı alıyor; bu sayı 2021'den bu yana görülen en yüksek seviye.
Bir zamanlar HAL vardı...
2001: Bir Uzay Destanı’ndaki HAL’i hatırlayanlar vardır. Başlangıçta yardımsever bir yapay zekâ olan HAL, zamanla mürettebatın yaşam desteğini kesen bir tehdide dönüşmüştü. Bilim kurgu elbette, ama bugünün dil oyunlarıyla pazarlanan yapay zekâların nereye evrileceği hâlâ belirsiz.
Yazılım iş gücünü desteklemeli, yerine geçmemeli
IBM, bir zamanlar geliştirdiği ana bilgisayarlara “dijital çalışan” demedi. Kişisel bilgisayarlar da “yazılım asistanı” olarak değil, üretkenlik araçları olarak tanıtıldı. Dil hâlâ önemli. Yapay zekâ araçları, insan kapasitesini artırmalı; onu ikame etmemeli.
Yapay zekâyı “iş arkadaşı” gibi sunmak yerine, onun gerçek iş gücünü nasıl desteklediğini anlatan şeffaf bir iletişime ihtiyaç var. Yapay zekâ çalışan değil, araçtır ve öyle de kalmalıdır.
