Yapay Zekâ Gerçekten Ne Kadar Enerji Harcıyor?
Son yıllarda yapay zekâ uygulamaları hayatımıza hızla girdi. Özellikle 2022 sonrası yapay zekânın günlük kullanıma yayılmasıyla, sektör hiç olmadığı kadar hızlı büyüdü. Sadece ABD’de 2024 yılında teknoloji yatırımlarının %45’i yapay zekâ şirketlerine aktı. Bu oran 2022’de yalnızca %9’du. Dev danışmanlık şirketleri ise yapay zekâ altyapısı harcamalarının 2030’da 6.7 trilyon dolara ulaşmasını bekliyor.
Enerji Tüketiminde Şaşırtıcı Artış
MIT Technology Review'un hazırladığı yeni bir rapor, yapay zekâ modellerinin enerji tüketimi hakkındaki genel kabulün oldukça eksik olduğunu gösteriyor. Raporda iki düzine uzmanla görüşülüp, yüzlerce sayfa veri ve rapor incelendi. Elde edilen sonuçlar dikkat çekici:
- Küçük bir dil modeli (ör. Meta Llama 3.1 8B), tek bir yanıt üretmek için yaklaşık 57 joule enerji harcıyor. Bu değer, soğutma gibi ek ihtiyaçlarla birlikte 114 joule’a çıkabiliyor.
- Büyük modeller ise aynı işlem için 6.700 joule harcıyor ki, bu da bir mikrodalga fırını 8 saniye çalıştırmaya eş değer.
- Görsel üreten yapay zekâ modellerinde (ör. Stable Diffusion 3 Medium) standart bir görsel için ortalama 2.282 joule enerji kullanılıyor. Kalite arttıkça enerji kullanımı da katlanıyor.
- Video üreten yapay zekâlarda ise işler çığırından çıkıyor: Düşük kaliteli, birkaç saniyelik bir video için yüz binlerce joule enerji gerekirken, yüksek kaliteli kısa bir video üretmek milyonlarca joule enerji harcayabiliyor. Bu, bir mikrodalga fırının bir saatten fazla çalışması anlamına geliyor!
Veri Merkezleri ve Karbon Ayak İzi Alarmı
Genel tabloya bakıldığında, veri merkezlerinin enerji tüketimi de hızla artıyor. 2005-2017 arasında ABD’de veri merkezlerinin enerji kullanımı nispeten sabitken, 2023’te bu rakam iki katına çıktı. Günümüzde ABD’de tüketilen tüm elektriğin %4,4’ü veri merkezlerine gidiyor. Üstelik, bu merkezlerin karbon salımı ülke ortalamasının %48 üzerinde.
Kritik Sorunlar ve Geleceğe Dair Uyarılar
Araştırmanın yazarları, sektörün önemli bir sorununu daha vurguluyor: Açık kaynak olmayan büyük yapay zekâ modellerinin gerçek enerji tüketimi tam olarak bilinmiyor. Dev firmalar bu konuda şeffaf davranmıyor, çoğu firma iklim etkisini ölçmeye yönelik çalışmalara dahi katılmıyor.
Diğer yandan, veri merkezlerinin tamamı kötü değil. Eğer hepsi yenilenebilir enerjiyle çalışsaydı, iklim tartışmaları çok daha az olurdu. Ancak ABD’de veri merkezleri hâlâ büyük oranda fosil yakıtlarla çalışıyor. Talep arttıkça bu baskı da büyüyor. Örneğin, Elon Musk’ın Memphis’teki xAI veri merkezi 35 adet metan gazı jeneratörüyle çalışıyor; çünkü elektrik şebekesinden yeterli güç çekemiyorlar.
Çözüm Var mı?
Uzmanlar, iklim etkisini azaltmak için endüstrinin acilen önlem alması gerektiğini vurguluyor. Paris AI Eylem Deklarasyonu gibi girişimler bu konuda yol gösterici olabilir. Aksi takdirde, yapay zekâ kaynaklı karbon salımında büyük bir artış bizi bekliyor.
