Türk edebiyatının ve düşünce dünyasının önemli isimlerinden biri olan Alev Alatlı, 2 Şubat 2024'te İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede hayata veda etti. 79 yaşında hayatını kaybeden Alatlı’nın ölüm sebebi, uzun süredir mücadele ettiği KOAH ve çoklu organ yetmezliği olarak açıklandı.
Alev Alatlı’nın vefat haberinin ardından, akademik geçmişi, yazarlık kariyeri ve özel hayatı merak konusu oldu. Türkiye’nin entelektüel simalarından biri olarak kabul edilen Alatlı, hem felsefi hem de siyasi eserleriyle geniş bir okur kitlesine ulaştı.
Alev Alatlı kimdir? Hayatı ve eğitim geçmişi
Alev Alatlı, 1944 yılında İzmir’de dünyaya geldi. Aslen Makedonya göçmeni bir ailenin kızı olan Alatlı’nın çocukluğu farklı şehirlerde geçti. Lise eğitimini Tokyo’da tamamladıktan sonra Türkiye’ye döndü ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde (ODTÜ) ekonomi ve istatistik alanında lisans eğitimi aldı.
Üniversitedeki başarıları sayesinde Fulbright bursu kazanarak Amerika’ya giden Alatlı, Vanderbilt Üniversitesi’nde ekonomi ve ekonometri alanında yüksek lisans yaptı. Daha sonra Dartmouth College’de felsefe, ilahiyat ve medeniyet tarihi üzerine doktora çalışmaları yürüttü.
1974 yılında Türkiye’ye dönen Alatlı, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak akademik hayatına başladı. Aynı dönemde Ankara’da Devlet Planlama Teşkilatı’nda kıdemli ekonomist olarak çalışarak ülkenin ekonomik ve toplumsal politikalarına katkıda bulundu.
Kariyeri ve akademik çalışmaları
Alev Alatlı, akademik kariyerinin yanı sıra edebiyat ve medya dünyasında da aktif olarak yer aldı. California Üniversitesi (Berkeley) ile ortak psiko-dilbilim araştırmalarına katıldı ve bu süreçte farklı disiplinlerde çalışmalar yaptı.
1980'li yıllarda Cumhuriyet Gazetesi ile birlikte “Bizim English” adlı bir dergi çıkardı. Daha sonra Türk Yazarlar Kooperatifi'nde (YAZKO) başkan yardımcısı olarak görev aldı.
1985 yılında Edward Said’in Haberlerin Ağında İslam (Covering Islam) ve Filistin'in Sorunu (The Question of Palestine) adlı eserlerini Türkçeye kazandırarak Filistin davasına olan desteğini gösterdi. 1986 yılında Tunus’ta sürgünde bulunan Filistin lideri Yaser Arafat tarafından “Özgürlük Madalyası” ile onurlandırıldı.
Alev Alatlı’nın yazarlık kariyeri ve eserleri
Alev Alatlı, yazarlık kariyerine Aydın Despotizmi adlı eseriyle adım attı. 1985 yılında yayımladığı Yaseminler Tüter mi Hâlâ? adlı romanı ve 1987 yılında kaleme aldığı İşkenceci adlı eseri ile büyük ses getirdi.
1990’lı yıllarda yayımladığı Or’da Kimse Var mı? serisi, Türk edebiyatında derin izler bıraktı. Bu serideki Viva la Muerte! (1992), Nuke Türkiye! (1993), Valla Kurda Yedirdin Beni (1993) ve OK Musti, Türkiye Tamamdır! (1994) adlı kitapları, toplum ve siyaset ekseninde eleştirel bir bakış açısı sundu.
2000’li yıllarda Schrödinger’in Kedisi adlı bilimkurgu eserleriyle de dikkat çeken Alatlı, Hollywood’u Kapattığım Gün (2009), Beyaz Türkler Küstüler (2013) ve Ben Böyle Düşünüyorum Demekle Olmuyor! (2018) gibi eserleriyle de toplumsal analizlerini sürdürdü.
Ayrıca, Batı ve İslam dünyasındaki düşünsel serüveni irdeleyen dört ciltlik Batıya Yön Veren Metinler ve iki ciltlik Bize Yön Veren Metinler adlı derleme kitaplara da imza attı.
Alev Alatlı hangi ödülleri aldı?
Alev Alatlı, yazın ve düşünce dünyasına yaptığı katkılar nedeniyle birçok ödüle layık görüldü.
- 1987 - Türkiye Yazarlar Birliği Yılın En İyi Romanı ödülü (İşkenceci eseriyle)
- 2006 - Rusya’da Mihail Aleksandroviç Şolohov 100. Yıl Edebiyat Ödülü
- 2014 - Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (Edebiyat alanında)
- 2012 - Bülent Ecevit Üniversitesi Fahri Doktora unvanı
- 2017 - Süleyman Demirel Üniversitesi Fahri Doktora unvanı
Alev Alatlı evli mi, çocuğu var mı?
Alev Alatlı’nın özel hayatı hakkında çok fazla bilgi bulunmamakla birlikte, evli olmadığı ve bilinen bir çocuğunun olmadığı belirtilmektedir. Çoğunlukla yazıları, araştırmaları ve akademik çalışmalarıyla anılan Alatlı, özel yaşamını göz önünde yaşamamayı tercih etmiştir.
Hastalığı ve ölüm sebebi
Son yıllarda sağlık sorunları yaşayan Alev Alatlı, uzun süredir KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı) ile mücadele ediyordu. 2 Şubat 2024’te İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede çoklu organ yetmezliği nedeniyle 79 yaşında hayatını kaybetti.
3 Şubat 2024’te Eyüp Sultan Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Mihrişah Valide Sultan Külliyesi’ne defnedildi.
Alev Alatlı’nın Türk düşünce dünyasındaki yeri
Alev Alatlı, Türkiye’de düşünce dünyasına yön veren isimlerden biri olarak kabul edilmektedir. Felsefe, tarih, ekonomi ve politika alanlarındaki derin analizleri, onu yalnızca bir yazar değil, aynı zamanda bir entelektüel olarak da önemli kılmıştır.
Batı ve Doğu medeniyetleri üzerine yaptığı çalışmalar, Türkiye’nin sosyo-kültürel yapısını ele alan eserleri ve çarpıcı tespitleri, onu farklı kesimlerden okurların ilgisini çeken bir figür haline getirmiştir.
Edebiyat ve akademik dünyaya bıraktığı miras, Alev Alatlı’nın adını uzun yıllar yaşatmaya devam edecektir.
