Türkiye'de ceza infaz düzenlemeleri sık sık değişirken, son günlerde kısmi af veya daha doğru bir ifadeyle denetimli serbestlik kapsamının genişletilmesi gündemde. 31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olanların kalan cezalarını dışarıda tamamlamasına olanak tanıyacak bu düzenleme, kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Özellikle pandemi döneminde çıkarılan "Kovid Yasası"ndan yararlanamayanlar için yeni bir hak tanınması söz konusu olabilir.
Bu yazıda, kısmi af düzenlemesinin detaylarını, kimlerin yararlanabileceğini, mevcut infaz sistemindeki yeri ve düzenlemenin ne zaman çıkabileceğini ele alacağız.
Kısmi Af Düzenlemesi Nedir?
Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'un yaptığı açıklamaya göre, basına yansıyan düzenleme bir af değil, eşitlik ilkesine dayanan bir denetimli serbestlik düzenlemesi olarak değerlendiriliyor. 31 Temmuz 2023'ten önce suç işlemiş ancak cezaları kesinleşmemiş olanlar, pandemi döneminde çıkarılan yasadan faydalanamamıştı. Yeni düzenlemeyle, bu kişilerin kalan cezalarını denetimli serbestlik kapsamında dışarıda tamamlaması öngörülüyor.
Özetle, pandemi döneminde yapılan düzenlemeyle cezaevinden çıkanlarla, aynı dönemde suç işleyip daha sonra cezası kesinleşenler arasında oluşan eşitsizlik giderilmek isteniyor.
Kimler Yararlanacak?
Bu düzenlemeden kimlerin yararlanacağı en çok merak edilen konuların başında geliyor. Haber kaynaklarından ve yetkililerin açıklamalarından yola çıkarak şu kriterleri belirtebiliriz:
31 Temmuz 2023’ten önce suç işlemiş olmak gerekiyor.
Denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalmış hükümlüler faydalanabilecek.
Örgütlü suçlar ve terör suçları kapsam dışı bırakılacak.
Daha önce Kovid Yasası'ndan yararlanmamış olmak gerekiyor.
Bu kapsamda, özellikle adli suçlardan hüküm giymiş ve denetimli serbestlik süresi yaklaşmış olan mahkûmlar için erken tahliye ihtimali doğmuş olacak.
Düzenleme Ne Zaman Çıkacak?
Bu düzenlemenin ne zaman yasalaşacağı da önemli bir soru. Meclis gündemine gelecek yeni yargı paketine önerge ile eklenmesi bekleniyor. Eğer önerge kabul edilirse, 2025 yılı içinde yasalaşarak yürürlüğe girebilir.
Ancak, sürecin uzama ihtimali de var. Meclis görüşmeleri sırasında:
Muhalefetin itirazları,
Kapsamın genişletilmesi talepleri,
Düzenlemenin tam içeriği
gibi unsurlar nedeniyle yasa süreci uzayabilir.
MHP Düzenlemeye Destek Veriyor
Düzenlemeye Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) de destek veriyor. MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız, Covid-19 salgını sırasında getirilen denetimli serbestlik yasasının eşitlik ilkesine aykırı olduğu tartışmalarının devam ettiğini ve bu yeni düzenlemenin önemli bir gereklilik olduğunu ifade etti.
Özellikle her gün yüzlerce kişinin kendisini arayarak mağduriyetlerini dile getirdiğini belirten Yıldız, bu düzenlemenin mutlaka çıkması gerektiğini vurguladı.
Kovid Yasası Nedir?
Kovid-19 pandemisi sürecinde cezaevlerindeki yoğunluğu azaltmak ve salgının yayılmasını engellemek amacıyla bir dizi infaz düzenlemesi getirildi. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a eklenen Geçici 9. Madde, özellikle açık ceza infaz kurumlarında bulunan mahkûmların denetimli serbestlik kapsamında tahliye edilmesini sağladı.
Ancak bu yasa, sadece 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla cezası kesinleşmiş olanları kapsadı. Daha önce suç işleyen ancak cezası bu tarihten sonra kesinleşenler, Kovid Yasası'ndan yararlanamadı. İşte şimdi gündeme gelen düzenleme bu mağduriyeti gidermeyi amaçlıyor.
Denetimli Serbestlik ve Cezaların İnfaz Süreci
Türkiye'deki infaz sistemi, belirli şartları taşıyan mahkûmların cezalarının bir kısmını denetimli serbestlik kapsamında tamamlamalarına olanak tanıyor.
Genel olarak:
Açık cezaevine ayrılmaya hak kazanan hükümlüler, belirli şartlar altında denetimli serbestliğe çıkarılabilir.
İyi hâlli mahkûmlar, cezalarının son kısmını dışarıda tamamlayabilir.
Ağır suçlar ve örgütlü suçlar kapsam dışıdır.
Yeni düzenleme ile denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıldan az kalan hükümlüler, doğrudan denetimli serbestliğe tabi tutulacak.
Düzenleme ile Kaç Kişi Tahliye Olabilir?
Adalet Bakanlığı'nın açıklamalarına göre, bu düzenlemeden binlerce mahkûmun yararlanması bekleniyor. Kesin rakam henüz bilinmese de, geçmiş düzenlemeler dikkate alındığında 50.000 ila 100.000 arasında mahkûmun tahliye olabileceği tahmin ediliyor.
Ancak, bu rakamlar kesin değil ve yasalaşma sürecinde kapsamın değişmesi mümkün.
Kısmi af olarak anılan bu düzenleme, aslında bir infaz düzenlemesi ve eşitlik ilkesine dayanıyor. Eğer yasalaşırsa, 31 Temmuz 2023'ten önce suç işleyen ancak Kovid Yasası'ndan yararlanamayan hükümlüler, kalan cezalarını dışarıda tamamlayabilecek.
Ancak, yasalaşma süreci halen devam ediyor ve Meclis'te tartışmalara neden olabilir. MHP'nin destek vermesi, düzenlemenin geçme ihtimalini artırıyor, ancak muhalefet partilerinin itirazları ve kapsamın genişletilmesi talepleri süreci uzatabilir.
Gelişmeler önümüzdeki günlerde netleşecek. Düzenlemenin yasalaşması halinde kaç kişinin tahliye olacağı ve kapsamın nasıl şekilleneceği en önemli konular olmaya devam edecek.
