Antik dünyanın en etkileyici yapıları olan Mısır piramitleri, inşa teknikleri konusunda yüzyıllardır gizemlerini sürdürüyor. Son iki yılda gerçekleştirilen iki önemli keşif, büyük yapıların nasıl inşa edildiğine dair anlayışımızı dönüştürdü. Bilim insanları, kurumuş bir Nil nehri kolunun ve Büyük Piramit'teki gizli bir koridorun varlığını tespit etti.
Herodot ve piramitler hakkındaki ilk kayıtlar
Antik Yunan tarihçisi Herodot, MÖ 5. yüzyılda Mısır'ı ziyaret ettiğinde, Büyük Giza Piramidi'nin 20 yılda 100.000 işçi tarafından inşa edildiğini aktardı. Herodot'un anlatımına göre, işçiler üç aylık vardiyalarla çalışmakta ve piramide taşları yerleştirmek için ahşap kaldıraçlar kullanmaktaydı. Bu tarihsel kayıt, yüzyıllar boyunca piramitlerin inşasına dair temel bilgi kaynağı olarak değerlendirildi.
Modern arkeolojik çalışmalar, Herodot'un bazı gözlemlerini doğruladı ancak bazı detayların farklı olduğunu ortaya çıkardı. Giza'daki işçi yerleşimlerinde yapılan kazılar, piramitleri inşa edenlerin köle değil, yüksek statülü, iyi beslenen vasıflı işçiler olduğunu gösterdi. İşçilerin pek çoğu, Nil'in taşkın dönemlerinde çiftçilik yapamadıkları zamanlarda çalışan mevsimlik işçilerdi.
Taşların taşınması: Antik lojistik sistemleri
Piramitlerin inşasında kullanılan devasa kireçtaşı blokları, piramidin hemen yanındaki taş ocaklarından çıkarıldı. Ancak granit bloklar gibi bazı özel malzemeler, Aswan gibi uzak bölgelerden getirildi. Bilim insanları, bu ağır malzemelerin Nil Nehri üzerinden sallarla taşındığını uzun süredir düşünüyordu.
Taş blokların piramitlere nasıl yükseltildiği konusunda ise farklı teoriler ortaya konuldu. En yaygın teori, blokların yukarı çekilmesi için spiral veya düz rampaların kullanıldığı şeklinde. Bir diğer teoride ise, piramitlerin içinden geçen iç rampaların kullanılmış olabileceği ileri sürüldü. Her iki durumda da, eski Mısırlıların gelişmiş mühendislik becerilerine sahip olduğu bilim çevrelerince kabul edilmekte.
Ahramat Nil kolu keşfi: Unutulmuş su yolu ortaya çıktı
2024 yılında gerçekleştirilen ve Nature dergisinde yayımlanan araştırma, Mısır piramitlerinin inşasında su yollarının rolü hakkındaki teorileri desteklediği bildirildi. Bilim insanları, radar uydu görüntüleri ve jeofiziksel veriler kullanarak, günümüzde kurumuş ve kumların altına gömülmüş 64 kilometre uzunluğunda bir Nil kolunu tespit etti.
"Ahramat" adı verilen bu nehir kolu, Lisht'ten Giza'ya kadar uzanıyor ve 30'dan fazla piramidin inşa edildiği hat boyunca ilerliyor. Araştırmayı yürüten Kuzey Carolina Üniversitesi Wilmington'dan Eman Ghoneim, bu keşfin piramitlerin neden belirli bir hat boyunca inşa edildiğini açıkladığını belirtti. Piramitlerin vadi tapınaklarının nehir kıyısında sonlanması, taş blokların nehir yoluyla taşındığını gösteren önemli bir kanıt olarak değerlendirildi.
Araştırmacılar, Ahramat kolunun yaklaşık 4200 yıl önce başlayan büyük bir kuraklık ve kum birikintileri nedeniyle zamanla kuruduğunu tespit etti. Keşfedilen nehir kolu, aynı zamanda neden piramitlerin günümüzde çölün ortasında bulunduğunu da açıklar nitelikte görüldü.
Büyük Piramit'teki gizli koridor
Mart 2023'te, uluslararası ScanPyramids projesi kapsamında yürütülen çalışmalar, Büyük Giza Piramidi'nde (Keops Piramidi) daha önce bilinmeyen bir koridor tespit edildiğini duyurdu. Koridor, kozmik ışın müon radyografisi adı verilen yeni bir teknoloji sayesinde keşfedildi.
Müon radyografisi, X-ışınlarına benzer ancak daha derinlere nüfuz edebilen bir görüntüleme tekniğidir. Atmosferin üst katmanlarında kozmik ışınların çarpışmasıyla oluşan müonlar, kayalara nüfuz edebildiği ve dedektörlerle algılanabildiği ifade edildi. Bilim insanları, piramitten geçen müon sayısındaki farklılıkları ölçerek içteki boşlukları haritalandırdığı açıklandı.
Keşfedilen koridor, piramidin kuzey yüzündeki ana girişin arkasında yer alıyor ve yaklaşık 9 metre uzunluğunda, 2,1 metre genişliğinde. Koridorun kesin işlevi bilinmemekle birlikte, piramidin yapısal bütünlüğünü korumak için inşa edilmiş olabileceği veya henüz keşfedilmemiş başka yapılara açılabileceği düşünülüyor.
Eski Mısırlıların mühendislik becerilerine yönelik araştırmalar günümüzde de devam ediyor. Oxford Üniversitesi'nden Egyptolog Dr. Richard Wilkinson, eski Mısırlıların doğal kaynakları ve teknolojik imkanları verimli kullanarak, önemli eserler inşa ettiklerini belirtti.
Piramitlerin inşa teknikleriyle ilgili sırların tam olarak çözülmediği belirtiliyor. Ancak yeni teknolojilerin ve disiplinler arası yaklaşımların gelişimiyle, arkeologlar ve mühendislerin geçmişe daha ayrıntılı bir şekilde bakabilme imkanı bulduğu aktarıldı. Ahramat kolu ve gizli koridor keşifleri, sadece piramitlerin inşasıyla ilgili değil, aynı zamanda Eski Mısır medeniyetinin çevresiyle nasıl etkileşimde bulunduğuyla ilgili yeni bilgiler sunduğu ifade edildi.
