İlçeye 13 kilometre mesafedeki Demirölçek Mahallesi yakınlarında yer alan Zerzevan Kalesi'nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dicle Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu, Diyarbakır Valiliği, Türkiye İş Kurumu, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Karacadağ Kalkınma Ajansı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve Safir Tuz'un desteğiyle 2014 yılında başlatılan kazı çalışmaları sürüyor.
Şimdiye kadar Roma dönemi Mithras yer altı tapınağı, savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, sığınaklar, kaya mezarları, su kanallarının yanı sıra birçok yaşamsal eserin çıkarıldığı, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ndeki kalede, son olarak 1600 yıllık kemik flüt ve bronz anahtarlı yüzük gün yüzüne çıkarıldı.
Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, Zerzevan Kalesi'nde düzenlediği basın toplantısında, kazı çalışmalarında ilk defa kemik flüt ve bronz anahtarlı yüzük bulunduğunu söyledi.
İki parça halinde bulunup birleştirilen flütün, küçükbaş hayvanın bacak kemiği üzerine yuvarlak delikler açılarak yapıldığını anlatan Coşkun, yüzeyinde biri kırık altı delik olduğunu, milattan sonra 4-5. yüzyıla tarihlendirildiğini belirtti.
Flütün askeri şehir olan Zerzevan'da yaşayanların müziğe ilgilerini göstermesi açısından önemli olduğunu vurgulayan Coşkun, şöyle konuştu:
"Anahtarlı yüzüğün de kilit içerisine giren dil ve gövde kısmı, el ile tutulan yüzük kısmına geçirilmiştir. Dişli ucun bulunduğu gövde yüzük üzerine hareketli olarak eklenmiştir. Dairesel formlu halkası açık uçlu olup birer kuş başı ile son bulmaktadır. Çok özel olan eşyaların konulduğu sandığı açmak için kullanılan anahtarlı yüzük, milattan sonra 4-5. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Söz konusu eserler kazılarda çok nadir ele geçmekte ve bölgede ilk defa karşımıza çıkmaktadır."
