ESKİ TÜRKLERDE ORUÇ
“Gökte bir ay var
Ucu kırmızı bir yay var
Peygamberin sofrasında
Sizden bir payınız var…”
***
Farklı kaynaklarda belirtildiği üzere,
“…Türklerde Göktanrı inancı olarak adlandırılan dini inanç,
“Tengricilik, Göktengri dini” veya “eski Türk inanç sistemi” olarak geçiyor.
Ve Göktanrı ya da Tengricilikte oruç ibadeti var.
Çeşitleri olan oruç ibadeti gönüllülük esası ile yapılıyor.
Örneğin, “Kün Yanırganı”
Bu oruç çeşidi 25 Aralık’ta et, süt ve tuzun yenmemesidir.
Diğer bir tür ise “Tengri Yanırgan” olarak adlandırılır
Ay ve Ülker yıldızının birleştiği gün tutulan oruçtur ve hayvanlardan süt alınır, bal toplanır ve dört gün boyunca süt, tuz, et yenmez sadece sebze yenir…
21 Mart’ta ise Güneş ile Ay birleşir. Altı gün oruç tutulur ve sadece süt ürünleri ile sebze yenir.
6 Mayıs her yerin yeşillendiği zamanda Hıdırellez diye adlandırılan vakitte ritüel yapılır. Dört gün öncesi ve dört gün sonrası olmak üzere sekiz gün oruç tutulur. Tuz ve et yenmez sadece sebze ve süt tüketilir.
21 Haziran’da ise yer ve gök birleşir. Türkler bu günü Güneş bayramı olarak ilan etmiştir.
Beş gün öncesi ve beş gün sonrası olmak üzere on gün oruç tutulur. Et ve tuz tüketilmez…
21 Eylül ise Türkler için “Ay Bayramı” Yine et ve tuz yenmez ve on iki gün oruç tutulur.
Oruçta su ve yemek değil et, tuz ve hayvansal gıdalar yasaklanmıştır ve sadece sebzeye yönelmişlerdir.
Oruçta sürekli sebzeye yönelmelerinin nedeni de şu:
Et Türkler için hayat kaynağı. Dolayısıyla onu yememek nefis için büyük bir sınav…”
Semai kahvehaneleri
Günümüzde kaybolan bir Ramazan geleneği Semai kahvehaneleri.
Osmanlı’da teravih namazının ardından halkın eğlenerek, bilgilenerek vakit geçirmesi adına önemli bir yere sahip.
Her kesime açık olan bu kahvehaneler, 19. Yüzyılda Ramazan akşamlarının vazgeçilmezlerinden.
Önce kahvehanenin dolması bekleniyor,
aşıklar yerlerini alıyor, farklı makamlardan türküler okunuyor
Ardından semailere geçiliyor.
Son olarak ise mani atışmaları başlıyor.
Ramazan ayı boyunca da kahvehanelerin duvarına bilmeceler asılıyor ve Ramazan bitene kadar o bilmecelerin çözülmesi bekleniyor.
Yaşamamak, yazarken bile hüzün veriyor…
Bir anekdot…
Sovyet işgalindeki Türklerde takvim yoktu.
Denir ki
Ramazan hilali, bölgelerdeki itibarlı kişiler tarafından takip edilir
Ve bu akil insanlar tarafından gizlice halka ulaştırılırdı.
Ancak bazı noktalara bu haber geç götürüldüğü için insanlar bir gün fazladan oruç tutar ve herkes Ramazanı 30 güne tamamlardı.
Bu yüzdendir ki Türki Cumhuriyetlerindeki yaşlıların çoğu oruçlarını hala 30 gün tutuyor
İki bakış
“Gelenek geçmişin bugün etrafına çizdiği taştan bir sınırdır: Geleceğe ulaşmak isteyen onu aşmak zorundadır”
Stefan Zweig
“Gelenek ve görenekler bizi beşiğimizde karşılar
ve ancak mezarımızda bırakırlar”
Robert G. Ingersol
