Masumiyet Müzesi
Halk arasında Orhan Pamuk Müzesi olarak da anılan ve Beyoğlu Çukurcuma’da bulunan Masumiyet Müzesi, ilk bakışta sıradan görünen lakin sahip olduğu özellikleriyle epeyce özgün olan bir müzedir. 19. yüzyıldan kalma üç katlı bu ev/müze, Nobel ödüllü yazarımız Orhan Pamuk’un 2008’de yayımlanan kendi romanından yola çıkılarak hatta komple roman baz alınarak yine kendisi tarafından müze olarak tasarlanmıştır.
Müze 2012 yılında kitabın çıkmasından dört yıl sonraya tekabül eden tarihte açılmış olup müzenin kuruluş fikrinin de yazarın bu romanı yazdığı bilahare 1990’lı yıllara dayandığını söylemek mümkündür. Yani romandaki figürleri/nesneleri roman sayfalarından çıkararak gerçek hayatta gerçek bir mekânda sergilemeyi hedeflemiş ve bu hedefini de bu müzeyi/ Masumiyet Müzesi’ni hayata geçirerek gerçekleştirmiştir.
KURGU İLE GERÇEK BİRARADA
Masumiyet Müzesi’nde gerek roman formunda gerek müze formunda Orhan Pamuk’un yaşantısından kesitler ve bu kadim kentin içinden yaşanmışlıklar en alışıldık haliyle sunulmaktadır ki işte bu özelliğiyle diğer klasik müzelerden ayrılmaktadır. Örneğin sigara izmaritleri, bardaklar ve gazete kupürleri görebilirsiniz. Zira hayatın içinden derken roman kişileri olan kemal ve Füsun’unun kullandığı gündelik eşyalar vs adeta hem romanın sayfalarından çıkarak hem de İstanbul’da gerçekten yaşanan bir hayatın içinden çıkıp gelerek adeta müzede sergilenmek üzere hazır bulunuyor şekildedir ve sizleri bekliyordur…
Anlatmaya çalıştığım şey şu, Pamuk bu müze ile bir ilke imza atarken hayal ile gerçek olanı diğer bir deyişle romanındaki karakterler, olay örgüleri ve bütünüyle tüm bu süreçte kullanılan nesneler de dahil olmak üzere ortaya çıkan roman var; bir diğer tarafta ise bu romandakilerin her yönüyle yaşanan gerçek hayatlardan ve 1990’lı yılların İstanbul yaşamından gerçek izler taşıması realitesi var…
Zaten müzeyi dolaşırken bu dediğimi anlayacaksınız, Pamuk’un küçük günlük olayları büyük anlamlarla önce satırlara, sonra satırlardan alıp müze binasına taşıdığını/nasıl yansıttığını, kendi ifadesiyle küçük hayatların büyük anlatısı derken esas neyi kastettiğini göreceksiniz. Dediğim gibi burası bilinen müze/müzecilik tanımlarının oldukça dışında bir duruşa ve ideale sahip dolayısıyla hem gidip görülmeyi hem de beğenilmeyi hak ediyor diye düşünüyorum. Nitekim müze, 2014 yılında Avrupa Müzeler Forumu tarafından “Avrupa Yılın Müzesi” ödülünü aldı. Burada dikkate değer bir husus şudur. Pamuk, bu ödülü o yıl yaşanan Soma maden faciasında hayatını kaybeden işçilere ithaf etmiştir ki bu ithaf ediş bile müzenin gerçek yaşanan hayatla nasıl organik ve süreğen bir ilişki kurduğuna da işarettir.
ÇUKURCUMA’DA…
Diğer önemli bir nokta da lokasyon olarak Çukurcuma’nın seçilmesidir. Düşünün zaten Çukurcuma başlı başına kendine has bir yerdir, bir kültür noktasıdır dolayısıyla bahsettiğim bu özgünlük/orijinallik ile birlikte yapaylıktan uzak/günlük hayatın içinden gelen doku, koku, nefes ve diğer yandan sanat, edebiyat, tarih vs. ile iç içedir, el ele, kol koladır.
Roman sayfaları ile İstanbul sokakları, evleri, sakinleri bu müzede hâlâ beraberce yaşamaya devam etmekte gibidir. Hatta Pamuk’un romanını okumamış olsanız bile bambaşka bir tecrübe yaşayacağınızı söyleyebilirim. Fakat tavsiyem elbette ki önce romanı okuyup öyle ziyaret etmenizdir. Hazır bahar gelmişken gidin ve görün, bu deneyimi yaşayın bence…
