İthal otomobilde ek gümrük vergisi stratejisi
1. GİRİŞ
Türkiye, otomotiv sektöründe önemli bir üretici ve tüketici pazarına sahiptir. Son yıllarda yerli üretimin artırılması, cari açığın kontrol altına alınması ve istihdamın desteklenmesi amacıyla çeşitli mali ve ticari düzenlemeler uygulanmaktadır. Bu bağlamda, ithal otomobillere yönelik ek gümrük vergisi düzenlemeleri hem devlet gelirlerini artırmayı hem de yerli otomobil üretimini teşvik etmeyi hedeflemektedir.
22 Eylül 2025 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile AB ve Serbest Ticaret Anlaşması (STA) kapsamı dışındaki ülkelerden ithal edilen otomobillere ek mali yükümlülükler uygulanacağı duyurulmuştur.
Bugünkü yazımda, söz konusu düzenlemenin kapsamı, oranları, hangi ülkeleri ve araç tiplerini etkilediği ve ekonomik ile sektörel etkilerine detaylıca bir göz atalım.
2. DÜZENLEMENİN KAPSAMI
2.1 Hedeflenen Araç Grupları
Düzenleme, ithal edilen araç türüne göre farklı vergi oranları öngörmektedir:
Konvansiyonel ve hibrit (plug-in hariç) otomobiller: %25 veya araç başına en az 6.000 ABD doları, hangisi yüksekse.
Plug-in (haricen şarj edilebilir) hibrit otomobiller: %30 veya araç başına en az 7.000 ABD doları, hangisi yüksekse.
Elektrikli otomobiller: %30 veya araç başına en az 8.500 ABD doları, hangisi yüksekse.
Bu düzenleme, 22 Eylül 2025 tarihinde Resmî Gazete ‘de yayımlandı ve yürürlüğe girmesi için 60 günlük bir geçiş süresi öngörüldü. Bu süre zarfında başlayan ithalat işlemleri için geçiş süreci uygulanacaktır.
2.2 Hedeflenen Ülkeler
Yeni ek vergi düzenlemesi, AB ve STA kapsamındaki ülkelerden gelen araçları kapsam dışı bırakırken, AB ve STA kapsamı dışında kalan ülkelerden ithal edilen araçları hedef alır.
Bu ülkeler arasında Çin, Japonya, Güney Kore, Meksika, Kanada, Vietnam ve Güney Afrika gibi ülkeler bulunmaktadır. Özellikle Çin menşeli elektrikli araçlar, bu düzenlemeden en çok etkilenen araçlar arasında yer almaktadır.
3. EKONOMİK VE SEKTÖREL ETKİLER
3.1 Yerli Üretim ve Rekabet
Ek vergi düzenlemesi, ithal araçların maliyetini artırarak yerli üretimin rekabet gücünü artırmayı hedeflemektedir. Özellikle elektrikli araçların fiyatlarındaki artış, tüketicilerin alım kararlarını etkileyebilir ve yerli üretim yapan markaların rekabet avantajını güçlendirebilir.
3.2 Tüketici Fiyatları ve Talep
Konvansiyonel ve hibrit araçlar: Fiyat artışı %10–15 civarında olabilir.
Plug-in hibrit ve elektrikli araçlar: Fiyat artışı daha yüksek seviyelere ulaşabilir.
Bu durum, tüketici davranışlarını ve talep dağılımını yeniden şekillendirebilir; özellikle elektrikli araç talebinde geçici bir yavaşlama görülebilir.
3.3 Devlet Gelirleri
Ek gümrük vergisi, devletin ithalat gelirlerini artıracak ve dolaylı olarak cari açığın kontrolüne katkıda bulunacaktır. Ayrıca, vergi gelirleri, otomotiv sektöründeki yerli üretim teşvikleri ve altyapı yatırımları için kaynak yaratacaktır.
3.4 Sektörel Yansımalar
Yabancı üreticiler: İthal maliyetlerinin artması, Türkiye pazarındaki fiyatlandırmayı yeniden gözden geçirmelerine yol açabilir.
Yerli üreticiler: Rekabet avantajı ile satış hacimlerinde artış ve üretim kapasitesinin artırılması.
Bayiler ve tedarik zinciri: Stok yönetimi, lojistik ve satış stratejilerinde değişiklikler.
4. POLİTİKA VE STRATEJİK HEDEFLER
Yerel üretimin teşvik edilmesi: Ek vergiler, yerli otomobil ve hibrit-elektrikli üretimi destekleyecek.
Cari açığın azaltılması: İthalat maliyetlerinin artışı, döviz çıkışını sınırlayacak.
İstihdamın korunması ve artırılması: Yerli üretim ve üretim zincirinde çalışan işgücünün istihdamı desteklenecek.
Sektör dönüşümü: Elektrikli ve hibrit araç pazarında uzun vadeli dengeler kurulacak.
5. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Türkiye’nin ithal otomobillere yönelik ek gümrük vergisi uygulaması, mali disiplin, yerli üretim teşviki ve sektörel istikrar açısından önemli bir politika aracıdır.
İthal araç maliyetlerinin artması ile yerli üretimin rekabet gücü güçlenecek.
Tüketici davranışları, fiyat artışları ve araç tercihlerinde değişiklikler gözlenecek.
Ek vergi, devletin gelirlerini artıracak ve cari açığın kontrolüne katkı sağlayacak.
Bu düzenleme, otomotiv sektöründe kısa vadede fiyat etkisi ve talep kaymaları yaratabilirken, uzun vadede yerli üretim kapasitesini artırma ve sektörde sürdürülebilir büyüme sağlama potansiyeli taşımakta olduğunu hatırlatalım.
