ENTİPÜFTEN BİR FRAGMAN
Özellikle kısa hikayeleri, günlük hayatın içinden cımbızladığı sıradan insanların sıradan hikayeleri Sait Faik’in hikayelerini anımsatır. Çehov, tarih olarak daha önce yer aldığı için tam tersini söylemek de mümkün.
Entipüften Bir Adam hikayesi, düşük dereceli bir memurun nöbetindeki gel-gitlerini, yükselme hayallerini ve kendine olan güvensizliğini anlatır. Entipüf, kişi ya da olaylar için önemsiz, alelade yerine kullanılan bir kelime, gündelik hayatımız içinde pek yer almıyor. 1800’lü yılların sonunda kaleme alınan bu hikaye, Rusya’da Fragmanlar ismini taşıyan bir dergide yayınlanmış, İngilizceye de entipüf kelimesinin karşılığı olarak “Small Fry” ismiyle çevrilmiş. Small Fry, tıpkı tasvir ettiği insanların hayatı gibi ufacık bir hikaye. Belki bir filmin fragmanı sadece, belki de Fragmanlar dergisinde yayınlandığı için böyle bir tarz gelişti, bilemeyeceğiz.
Dünyaca ünlü tüccar Steve Jobs’un kızı bir anı kitabı kaleme aldı ve ismi ne biliyor musunuz? Small Fry yani entipüf yani önemli olmayan… Uzunca şekilde kaleme alınan anılar, Steve Jobs’un başarılı bir iş adamı, kusursuz bir yenilikçi olarak gösterilen büyük resmindeki lekelere odaklanıyor. Hiç de iyi bir baba olmamış Jobs. İşini insanların gözüne sokarken çocuğunun sorumluluğunu üstlenmekten kaçınmış. Kızının hatıralarını kaleme aldığı kitabına böyle bir isim vermesi uğradığı hayal kırıklıklarının boyutunu da gösteriyor.
Hayallerine ulaşmak için bedel olarak ailesini, çocuklarını feda edenleri kınamak değil niyetim. Sadece mükemmel görünen hikayelerin ardındaki entipüf hikayelere dikkat çekmek istiyorum. Edebiyatçılar, devlet adamları ve diğer kişiler arasında da çocuklarıyla ilgilenmemeyi, ilgilenememeyi bir maharet olarak gören, anlatan kişiler var. Büyük işler yapmış olmak elbette güzel, her insanın hayallerinin peşinden koşması elbette takdir edilir. Ancak geride kırılıp dökülenler gün gelir ortaya çıkar.
Jobs’un kızı, entipüf (small fry) kelimesiyle babasının gözünden kendi görünümünün tasviri… Kitabın kapağında içi çiçeklerle dolu siluetle resmedilmiş, yalnız ve silik bir kız çocuğu da bunu teyit ediyor. Çehov ve Jobs’un kızı Lisa’nın hikayeleri kafamda birbirinin içine geçmişken Erol Göka’nın bir tweeti gözüme ilişiyor: “’Babalar ve kızları’ başlığı, çok ama çok önemli olduğu halde akademi, bilim ve sanat dünyasında, gündelik hayatta en az konuştuğumuz konulardan. Sadece buna eğilsek ve sorunları düzeltsek bile öyle çok şey yoluna girer ki...” Yazılma sebebi ise Twitter’da Sabahattin Ali sözlerin paylaşan bir hesaptan paylaşılan şu sözler: “Babalar, kızlarının fırtınaya kapıldıklarında sığınacakları liman olmalı. Sığınacak liman aramasına sebep olan fırtına değil.” Yasemin Abayhan Sabahattin Ali’nin bu sözlerini şu yorumla paylaşmış Erol Göka’dan önce: “Teori ile pratiğin tutarsız olduğu bir başlığa daha geldik.”
Bizi sahip olduğumuz unvan ve şöhretle değil en entipüf halimizle sevenlere kıymet verdiğimizde hak ettiğimiz değeri bulacağız. Çehov Fragmanlar’da belki bunu anlatmak istiyordu.
