İŞGÜCÜ İSTİHDAMI VE AL
Endüstri devrimi dünyanın son iki yüzyılının siyasi, sosyal, iktisadi ve içtimai yaşayışı üzerinde temel belirleyici olarak görüldü. Bir bakıma insanlık tarihini buradan başlatanlar olduğu gibi birçok şeyin tarihi de gerçekten buradan başladı. Sanayileşme her yönüyle dünyayı etkisi altına alırken işgücü istihdamı da makineleşmenin tesiri altında tartışılıp modellenmeye çalışıldı.
İşgücü istihdamı ve makineleşme başlarda bir karşıtlığın taraflarıydı. 18. yüzyılın başında ve boyunca makineleşmenin başladığı dönemlerde çalışanlar makineleri tehdit kabul etmiş ve buna dönük söylem geliştirmişlerdi. Bunu tehdit görenler “devrim” karşıtı olmaktan öteye gidemedi. Direnmenin anlamsız olduğu yerlerde makineli işlere adapte olununca yeni iş alanları ortaya çıkmış ve çıkarılmıştı. Başta artacağı düşünülen işsizlik, gerçekte azalmış ve makine karşıtlarının evham yaptıkları değerlendirmesi doğmuştu.
Fakat teknolojik gelişmeler hızlandıkça hızlanınca bu durum sürdürülebilir olmadı. İşsizlik son dönemde dünyanın geneli için mevcut durumun korunmaya çalışıldığı bir alan haline geldi. Yani işsizlik artış yönlü bir eğilime girdi. İşsizliği azaltmak bir yana mevcudu korumak söyleme yansımasa da temel politik hedef haline geldi. Fakat bu sefer bilişim “devrimi” olarak adlandırılan devrimin karşıtlığı cılız kaldı. İnsanların işlerini kaybetme endişesiyle karşıt olduğu makineleşmeye karşı bilişimin ürünü olan yapay zeka ve robotik süreçlere güçlü bir karşıtlık doğmadı.
İnsanlar bunu daha “olgun” karşıladılar denebilir. Peki, yapay zekanın (AI) hakim unsur, işsizliğin azalmasının ise tesadüfi olduğu bir eğilim ortadayken istihdam üzerine politika geliştirmek mümkün müdür? İşsizlik artışı/azalışı üzerine nedenini bilmeden ekonomik beklentileri tartışmak yerinde midir? Mesela işsizlik artışının olumsuz olduğu değerlendirmesi zamanın her diliminde doğru bir önerme olarak kalacak mıdır? Yoksa tam da eski evhamlar gibi bir durum mudur endüstri 4.0’ın potansiyel istihdam etkisi?
Evham değilse, insanların robotik süreçlerin kendilerini ikame ediyor olmasına karşı bir güvenceleri mi vardır? Yoksa sosyal transferler önümüzdeki dönem global siyasetin temel gündemini mi belirleyecektir, göreceğiz.
