KÜRESEL ENFLASYONA HAZIRLANMAK
İktisat literatürü, global ekonominin son yüzyılında genel ekonomik performansın güçlü olduğu dönemler olduğunu gösterir. Mesela II. Dünya Savaşı’nın sonundan Petrol Krizine kadar geçen 30 yıla yakın süreç bunlardan en belirleyicisidir.
Gene de bu dönemlerin dinamiklerindense kriz dönemleri araştırmacıların daha çok ilgisini çeker. Krize götüren süreç, kriz süreci ve kriz sonrası üzerine çalışmalara odaklanılır. Olumsuzluklar kümesi her zaman ekonomi üzerinde bir yargı unsuru olarak pozisyon alır. Kötümserler her zaman oradadır ve her zaman haklıdırlar. En kötü ihtimalle haklılıkları gecikmiştir.
Bakın, bu da bir sorun. Kapitalist ekonominin kırılganlığı kaynaklı bir bunalım. Kapitalizmin kendi sorunlarının vazgeçilmez bir kriz olarak sunumudur hepsi. Oysa kapitalizm öncesi tecrübede yüzyıllara yayılan iyi ekonomik performans dönemleri olduğunu iktisat tarihi kaynaklarından görebilirsiniz. (Buna rağmen yargılanan kapitalizm değil, “tüketiciler” olur genellikle.)
Hem olumlu dönemler daha uzun sürer, olumsuz dönemlerse daha kısadır. Fakat tabii ki bu uzunluk kısalık da görecelidir. Çünkü psikolojik olarak uzun esenlik dönemleri, çoğu zaman kısa darlık dönemlerinden daha kısa hissedilme eğilimindedir.
Gene de 2008 krizinden bu yana uzun bir dönem geçti. Ve bir kırılmanın eşiğindeyiz. Deflasyonist dönem sona ermek üzere. Bu dünya için sevindirici bir haber. Fakat enflasyonist ekonomiler için o kadar da sevindirici olduğunu söyleyemeyiz. Çünkü deflasyonu bitiren ve ekonominin iyi performansıyla özdeşleşen enflasyonu açan dinamikler toksik nitelikte.
Ortaya çıkan enflasyonist etki iki kaynaktan besleniyor. Bunlardan birincisi 2008 Küresel Finans Krizinin deflasyonist etkisinden çıkmak üzere kullanılan genişlemeci para politikasıdır. İkincisiyse pandemi etkisi altında zorluk yaşayan hane halkı ve işletmelerin desteklenmesine dönük sübvansiyonların yarattığı tortudur.
Böylece küresel ekonomide genişlemeci para politikası gevşeyen mali disiplinle birleşmiştir. Bu şekilde oluşan para bolluğu deflasyondan çıkış için umulmadık bir alan açabilmiştir. Ama sıkıntılarını da beraberinde getireceği kaçınılmaz.
Önümüzdeki dönem apaçık bir performans dönemidir. Enflasyonun zaten güçlü olduğu ekonomilerin de bundan istifade etmesi beklenir. Ancak bu periyodun açılışı yüksek enflasyonlu ekonomilerin dengesini sarsacak ve volatilite oluşturacak güçtedir. Ekonomik aktörler ve karar vericiler şimdiden tedbirlerini buna göre almalıdır.
