ET FİYATLARI
Et fiyatlarının yükselişinin belli başlı nedenleri vardır. Bunların en önemlisi mera sorunudur. Türkiye’de hayvanlar önüne yem taşınarak beslenmektedir. Dünyada bu durum Türkiye’ye özeldir denebilir. Zira hareket edebilen hayvanlar oldukları halde yeme kendileri gitmeyip önlerine servis edilmektedir. Aynı şekilde hayvanların suya gereksinimleri de servis yapılmak üzere sağlanmaktadır.
Bu durum tarım arazilerinin gübrelenmesini olumsuz etkilediği gibi atıkların arıtılması, depolanması ve tahliyesi sorununu da beraberinde getirmektedir.
Bunların her biri yüksek maliyettir. Et fiyatına eklemek gerekir.
Bu maliyetler bizdeki canlı hayvan fiyatını yukarı taşıdığından mera imkanları geniş olan ekonomilerden hayvan ithal edilmektedir. Yani ihraççı ülkeler canlı hayvan üretiminde görece maliyet avantajlıdır. Çok geniş mera alanlarının kullanırlar. Yem satın alma, depolama, nakliye, servis gibi maliyetleri yoktur. Hayvanların su ihtiyaçları doğal kaynaklardan karşılanır. Sondaj, pompa, borulama gibi maliyetleri yoktur. Birkaç kovboyun güttüğü geniş sürüler doğada serbest beslenmektedir. Doğal yemle beslendiklerinden daha sağlıklı et elde edilir. GDO vb sorun taşımaz. Lezzeti daha iyi olabilir.
Bu ekonomilerde canlı hayvan üretimi maliyet avantajlı olduğu için de biz ithal etmekteyiz. (Tabi bu ekonomilerin bir bölümünde domuz eti tüketiliyor olması ikame ürün etkisiyle görece fiyat avantajı da sağlar.)
İthalat deyince işin içine kur hesabı girer.
Et ve Süt Kurumu ithalatta tek yetkilidir. Bugün itibariyle canlı hayvan kilosu 4 USD civarı maliyetle satın alınmaktadır. 4 USD yaklaşık 15 TL’sına tekabül etmektedir. Karkas veya işlenmiş et biçiminde ele alındığında maliyet fiyatının epey yükseleceği aşikardır.
Üstelik kur arttığında et fiyatının artacağı anlamına gelmektedir. Kur artarken et fiyatının düşmesini beklemek doğru değildir. Elbette bu durumun hanehalkı enflasyonunda önemli etkisi bulunur.
Çare yerli üretimin maliyetini düşürecek çözümler üretilmesinde yatar. Tarım Gıda ve Hayvancılık Bakanlığımızın adımları önemlidir. Bakanlığın, etin ucuza sunulmasına yönelik politikaları aşırı karları kırpmak üzere piyasayı regüle edecek güçtedir. Fakat regülasyon politikalarının yanında meraların etkin kullanımını sağlayacak ve yerli üretimi güçlendirecek politikaların eş zamanlı işletilmesi gerekmektedir.
Bu konuda diğer önemli husus terörle mücadeledir. Türkiye’nin önemli mera alanları terör nedeniyle kullanılamamaktadır. Doğu ve Güneydoğu’daki insanlarımızın iktisadi hayata katılımları da bu nedenle olumsuz etkilenmektedir.
Ekonomi bir bütündür. Sadece et fiyatlarını kontrol etmek için dahi TCMB’nin kur yönetimi, ilgili bakanlığın politikaları, kırsal nüfusun korunması, güvenlik güçlerinin etkinliği gibi birçok alanda iyileşmelerin eş zamanlı geliştirilmesi gerekmektedir.
Toplumsal refah ancak böyle artırılabilir.
